2023 is recordnat!

Met gemiddeld over het land 1151 mm regen tegen 853 normaal is het record voor het natste jaar ooit gebroken. Dit stond op 1109 mm uit 1998. Dat betekent dat gemiddeld ruim 1,1 meter water is gevallen over ons hele land!

Het is pas de vierde keer, sinds de start van de neerslagmetingen in 1906, dat de grens van 1000 mm gemiddeld over het land gepasseerd wordt. Eerder deze eeuw gebeurde dat ook in 2001 met 1002 mm en 1966 maakt de lijst compleet met 1005 mm.

Zoals gebruikelijk viel de meeste neerslag in Zuid-Holland, in Noord-Holland, op de Wadden, op de Veluwe en in de Limburgse heuvels en dit keer was het extra nat. In deze gebieden viel op grote schaal 1100-1300 mm regen. In Noord-Holland, Zuid-Holland en op de Veluwe viel de meeste neerslag; lokaal zelfs meer dan 1400 mm! Purmerend noteerde een nieuw record voor de hoogste lokale jaarsom ooit gemeten met 1428 mm. Het record stond op 1387 mm, gemeten in Heemstede (Noord-Holland) in 1915. In Deelen viel ook meer dan het oude record; 1416 mm. En in Zoetermeer ook met 1402 mm.

Ook in de rest van het land was het kletsnat met op grote schaal 950-1100 mm neerslag. Zoals gebruikelijk was Midden-Limburg de minst natte regio met 800-1000 mm. In een gemiddeld jaar valt daar 700-775 mm.

Acht (klets)natte maanden en slechts vier droge maanden

Dit jaar telde tot nu toe slechts vier droge maanden en alle andere maanden verliepen nat tot zeer nat. We begonnen al met de op vier na natste januarimaand ooit gemeten met landelijk gemiddeld 124 mm tegen 72 normaal. Vervolgens verliep februari juist opvallend droog en kwam het in maart weer met bakken uit de lucht. Er viel 98 mm tegen 56 normaal en dat leverde een zesde plaats op in de lijst met natste maartmaanden.

Ook in april moesten we het doen met nat lenteweer. Het was zelfs de natste aprilmaand sinds 1998 en dat betekende de achtste plaats in de lijst met natste aprilmaanden. De eerste helft van mei verliep ook nog nat, maar vanaf midden mei brak een extreem droge periode aan. Mei ging daardoor als droog de boeken in, maar kon niet meer voorkomen dat de lente als de op twee na natste uit de meetgeschiedenis werd weggeschreven.

In De Bilt kwam het tot een recordlange reeks van 39 dagen op rij zonder regen! Zowel mei als juni gingen vooral door deze periode droog de boeken in. Er ontstond een flink neerslagtekort, maar dit stabiliseerde eind juni en nam later in de zomer af.

Tijdens de zomervakantiemaanden juli en augustus was het vrij nat en regionaal zelfs kletsnat.

Op één na natste herfst

In september kregen we minder regen dan gebruikelijk, maar er volgde een kletsnatte oktobermaand. Er viel met 161 mm twee keer zoveel regen als normaal en daarbij was het de op twee na natste oktobermaand ooit gemeten. November deed er nog een schep bovenop en verliep met 177 mm recordnat.

In De Bilt viel maar liefst 30 dagen op rij regen, namelijk vanaf 18 oktober tot en met 16 november. Slechts vier keer regende het nog meer dagen op rij, waarbij 1966 recordhouder is met 48 regendagen vanaf 8 november tot en met 25 december. De herfst wast uiteindelijk de op één na natste ooit gemeten en daarmee was het jaar al zeker van op zijn minst de tweede plaats in de ranglijst van natste jaren.

December begon relatief droog, maar vanaf de tweede week was het weer kletsnat en daarmee is december uitgekomen op ruim 122 mm gemiddeld over het land. Na de vele regen zijn de grondwaterstanden allemaal gestegen tot boven de normale waarden van tijd van het jaar. Van droogte is absoluut geen sprake meer en regionaal is het zelfs extreem nat. Hierdoor moeten extra gemalen worden aangezet of pompen bijgezet om al het overtollige water af te voeren.

Vooral in januari winterse neerslag

De meeste keren kwam het in de tweede helft van januari tot winterse neerslag. Op 18, 19 en 20 januari kleurde het regionaal flink wit. Op 20 januari viel in de Limburgs heuvels lokaal zelfs 14 cm. Die dag gold code oranje voor gladheid door sneeuw voor de provincies Utrecht, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Op 26 januari was er weer sprake van code oranje in verband met ijzel in de provincies Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. In februari viel vrijwel alle neerslag in vloeibare vorm.

De eerste helft van maart bracht weer wel winterse neerslag. Op 7 maart begon het te sneeuwen en op 8 maart kwam het in Limburg zelfs tot code oranje voor flinke sneeuwval en ook in Zeeland kleurde het wit. Ook de dagen daarna kleurde het regionaal wit. Tot slot kwam het ook op 14 maart nog tot sneeuw in Zuid-Limburg. Lokaal viel 5 cm.

Sneeuw in Putten op 9 maart. Foto: Theo van Dalen

De volgende winterse neerslag diende zich pas in november aan. De eerste sneeuwvlokken van de winter vielen op zaterdag 25 november en maandag 27 november kleurde het voor het eerst regionaal wit. November eindigde vervolgens met winterse buien en sneeuwbuien en in de eerste week van december kwam het ook nog een paar keer tot sneeuw.

Op zaterdag 2 december gold voor Noord-Holland en Zuid-Holland code oranje in verband met ijzel. Op 3 december kleurde het vooral in het zuidoosten goed wit door sneeuw en op 4 en 5 december kleurde het noorden en noordoosten goed wit. Ook op 8 december sneeuwde het ’s ochtends in het noordoosten van het land, daarna werd alle neerslag weer vloeibaar door de komst van zachte lucht.

Windhoos in Apeldoorn

Op 20 juni kwam het tot fikse onweersbuien in ons land. Er gold toen voor vrijwel het hele land code oranje en er viel op meerdere plekken in het land flink wat regen. De hoogste hoeveelheden liepen op tot 56 mm. Op 22 juni viel in het zuidoosten een flinke bak water. Voor Limburg werd code oranje afgegeven. Hier viel 30 tot lokaal 60 mm regen. Ook in juli kwam het regelmatig tot stevige onweersbuien. Een windhoos bij Apeldoorn veroorzaakt op 4 juli schade en op 9 juli leverde dit ook code oranje op voor de oostelijke helft van het land.

Zwakke windhoos bij Apeldoorn. Foto: Ferdinand Jochems

Op 12 september werd in de omgeving van Amsterdam een beginnende waterhoos gezien en viel in het zuidoosten erg veel regen in korte tijd. Hierdoor ontstond vooral in het Limburgse heuvelland wateroverlast.