Terugblik november 2023: recordnat in uitzonderlijk nat jaar

November is recordnat verlopen met gemiddeld over het land 180 mm. Dat is ruim twee keer zoveel als de normaal van 82 mm en dat is net iets meer dan de 174 mm uit recordjaar 1944. November was verder zacht met een normale hoeveelheid zon.

Deze kletsnatte novembermaand bracht 2023 al in een illuster rijtje van jaren met meer dan 1000 mm. Het is pas de vierde keer sinds de start van de neerslagmetingen in 1906 dat er meer dan 1000 mm valt. Tot en met november viel er dit jaar ongeveer 1026 mm. Uiteindelijk werd het jaar recordnat.

In november was het in het hele land veel natter dan normaal met in nagenoeg alle plaatsen neerslagsommen boven 100 mm. Het minst nat was het in Zuid-Limburg met zo’n 100-120 mm. Elders in het binnenland viel 130-200 mm en in de kustprovincies op grote schaal 170-210 mm. In Noord-Holland, Zuid-Holland en op de Waddeneilanden viel zelfs op grote schaal 225-250 mm. In Bergen (Noord-Holland) viel met 256 mm het meeste. Gemiddeld over het land viel 180 mm en daarmee was het dus de natste november uit de meetgeschiedenis. Alleen op de 17e en 30e was het op de meeste plaatsen droog.

Zachte maand met winters slot

De gemiddelde novembertemperatuur in De Bilt kwam uit op 7,8 graden tegen 7,0 normaal. Aan het begin van de maand en in het midden van november was het zeer zacht, maar de maand eindigde winters en dat trok de gemiddelde temperatuur naar beneden.

Lees ook: Dit weer is normaal in november

Op 1 november werden gelijk de hoogste temperaturen van de maand gemeten met 15,4 graden in De Bilt en 15,8 graden in Twente. Ook de nachten verliepen aan het begin van de maand bijzonder zacht. Rond 10 november kwamen we in een koudere fase terecht. Op 10 november lag de maximumtemperatuur in De Bilt voor het eerst sinds 6 april onder 10 graden. Ook de nachten werden kouder, maar vorst in De Bilt bleef nog uit. Plaatselijk kwam het op 12 november wel tot de eerste lokale vorst van het najaar.

Vervolgens was het midden van november weer zeer zacht, maar in de slotweek van november werd het flink kouder en (licht) winters. De eerste sneeuwvlokken werden op zaterdag 25 november gespot. Op zondag 26 november kwam het in De Bilt tot de eerste officiële vorsten de temperatuur bleef voor het eerst sinds 27 maart overal beneden 10 graden steken.

Maandagavond 27 november was het eerste regionale witte landschap er in Twente en in de nacht erna werd er voor het eerst op grote schaal gestrooid. In de avond van 28 november kwam het tot sneeuwbuien en ook woensdag 29 november trokken winterse buien over het land. De maand sluit af met kans op matige vorst (minima beneden -5 graden) en maxima rond het vriespunt. Daarmee wordt 30 november de koudste dag van de maand.

Normale hoeveelheid vorst, veel milde dagen

Uiteindelijk telt november in De Bilt vier vorstdagen tegen vijf normaal. Maar veel vaker was het mild met op maar liefst 20 dagen maxima van 10 graden of meer. Dat levert overigens geen top 10-notering op. Recordhouder is 1994 met maar liefst 28 milde dagen met maxima van 10 graden of meer. Gemiddeld over de periode 1994-2023 telt november 17 van die dagen. Op twee dagen werd het dit jaar zelfs 15 graden of meer en dat is evenveel zachte dagen als gebruikelijk. In 2015 kwam het tot een absurd record van 13 zachte dagen.

Normale hoeveelheid zon

Gemiddeld over het land scheen de zon ongeveer 68 uur tegen 70 normaal. Daarmee was de zon zo’n 25% van de daglichtperiode te zien. Eigenlijk was november dus vooral even somber als normaal. Daarbij was het in het zuidwesten wel veel zonniger dan in het oosten. In het westen van Zeeland scheen de zon bijna 85 uur en in Twente slechts circa 53 uur. Elders in het oosten scheen de zon 50-55 uur. Het is overigens wel gebruikelijk dat het in het oosten somberder is dan aan zee, maar nu waren de verschillen nog wat groter dan gemiddeld. Er waren in november meer dagen zonder zon dan dagen zonder regen.

Storm Ciarán en storm zonder naam

Het kwam deze maand maar liefst twee keer tot storm. Op 2 november trok storm Ciarán over ons land en dat terwijl de bomen na een zeer zachte oktober en het uitblijven van vorst nog vol in het blad stonden. Vanwege de impact gold voor de kustgebieden code oranje. De storm hield vooral huis aan de westkust met zeer zware windstoten van meer dan 100 km/uur. IJmuiden mat met 115 km/uur de zwaarste windstoot.

Ook landinwaarts was het flink onstuimig met op het vliegveld van Eindhoven een windstoot van 100 km/uur. Er ontstond overlast op de weg en op het spoor door omgewaaide bomen en helaas viel er ook een dode te betreuren. Iemand kwam onder een omgewaaide boom terecht in het Limburgse Venray.

De tweede storm van november en de derde herfststorm van dit jaar diende zich aan op 24 november met langs de westkust en noordkust storm. De impact van de storm viel mee en daardoor heeft deze storm geen naam gekregen. De zwaarste windstoot bedroeg 118 km/uur en werd gemeten in Lauwersoog. Landinwaarts in de kustprovincies vielen de windstoten mee met 80-90 km/uur en in het binnenland 60-80 km/uur.