2023 is warmste jaar ooit gemeten

2023 is het warmste jaar ooit gemeten in ons land. Dit jaar komt uit op 11,8 graden tegen 10,6 normaal en daarmee is het record van 11,7 graden uit 2014 en 2020 gebroken. Het jaar telde 117 warme dagen en alleen in 2018 kwam het tot meer warme dagen. Het kwam tot 3 regionale hittegolven, maar een officiële hittegolf bleef uit.

De top van warmste jaren wordt volledig gedomineerd door jaren uit deze eeuw. Alleen 1999 staat nog op een gedeeld tiende plaats. Het eerste jaar van voor de jaren 80 staat pas op plaats 32 met in 1959 een gemiddelde van 10,2 graden. Dit is tekenend voor de opwarming van het klimaat.

In het hele land verliep dit jaar uitzonderlijk warm met op alle weerstations een top 3-notering.

Lees ook ons jaaroverzicht over zon en die over neerslag.

Hoog aantal warme dagen, minder vorstdagen

2023 telde dit jaar in de Bilt maar liefst 117 warme dagen tegen 93 normaal. Alleen 2018 telde er meer, namelijk 132. En dat terwijl we pas op 4 mei voor het eerst de grens van 20 graden passeerden. Normaal gebeurt dat voor het eerst op 13 april.

Ook het aantal zomerse dagen was bijzonder hoog dit jaar. Op maar liefst 38 dagen wees de thermometer in De Bilt 25 graden of meer aan, tegen 28 normaal. Slechts zeven jaren telden nog meer zomerse dagen. In 2018 kwam het tot een recordaantal van 55 zomerse dagen. Het aantal tropische dagen (maxima van 30 graden en meer) was met 5 heel gebruikelijk.

Dat het jaar gemiddeld zo warm is verlopen komt ook door het gebrek aan kou. Er zijn tot dusver in De Bilt 41 dagen met vorst geteld tegen 53 normaal. Met de huidige vooruitzichten zal dit aantal niet of nauwelijks meer oplopen. Slechts twee keer daalde de temperatuur beneden -5 graden, terwijl het normaal tien keer matig vriest.

1 maart en 1 december koudste dagen van het jaar

Tot strenge vorst in De Bilt kwam het niet. Lokaal vroor het op 1 december wel streng in Leeuwarden. Dat was over alle stations de koudste dag van het jaar, maar in De Bilt was het op 1 maart het koudst met -5,8 graden. Ook ijsdagen, waarop het de hele dag blijft vriezen, kwamen in De Bilt niet voor. De laagste maximumtemperatuur in De Bilt was 0,8 graden op 1 december. Gemiddeld telt een jaar in ons huidige klimaat zes ijsdagen.

Op 30 november kwam het wel tot een lokale ijsdag in Eelde en Nieuw Beerta met -0,2 en -0,4 graden. Op 1 december was het nog wat kouder met in Eelde het laagste maximum van -1,2 graden. Ook in Deelen en Leeuwarden kwam het die dag tot een ijsdag. Zeer lokaal werd er geschaatst op een ijsbaan. Ook in februari lukte dat soms op skeelerbanen.

Hoogste maximumtemperatuur op 9 juli

Op 9 juli beleefden we de warmste dag van het jaar met 34,8 graden in Arcen. In De Bilt was 8 juli de warmste dag met 32,2 graden. Dit zijn vergeleken met andere jaren geen hele hoge jaarmaxima. De laatste jaren zien we steeds vaker temperaturen boven 35 graden voorkomen.

Mensen zoeken verkoeling tijdens tropische hitte. Foto: Cynthia van Leusden

De hoogste minimumtemperatuur werd genoteerd op 10 september in Vlissingen. Met 21,1 graden was het toen de warmste septembernacht ooit in ons land. Ook op 6 september was er al een zeldzame septembertropennacht in Vlissingen, terwijl het voor dit jaar pas vijf keer eerder gebeurde.

Recordwarm begin van 2023 en recordwarme junimaand

Het warme jaar komt vooral op het conto van bijzonder zacht weer aan het begin van het jaar. Niet eerder verliepen de eerste tien dagen van het jaar zo zacht en ook nieuwjaarsdag was recordwarm. Vervolgens was het ook in februari en maart zacht, maar april verliep kouder dan normaal. Lekker lenteweer bleef daarmee uit. In mei kwam de temperatuur op een normaal niveau uit, zonder echt warme of koude dagen.

De grootste bijdrage aan dit warme jaar leverde juni. Het werd recordwarm met een gemiddelde temperatuur in De Bilt van maar liefst 19,4 graden tegen 16,2 normaal. Het vorige record uit juni 2021 stond op 18,2 graden en daar gingen we dus maar liefst 1,2 graden overheen.

In De Bilt kwam het tot twee tropische dagen en daarmee was van een officiële hittegolf net geen sprake. Regionaal lukte het wel en werd in het oosten en zuidoosten zelfs een recordlange regionale juni-hittegolf genoteerd van maar liefst veertien dagen. Hij begon op 8 juni en duurde tot en met 21 juni. De Bilt behaalde deze maand een recordaantal van 28 warme dagen en ook een recordaantal van 16 zomerse dagen. Daarvan vonden er dertien aaneengesloten plaats en ook dat was een record!

Zomerdip in de zomervakantie

In juli en augustus kwam de temperatuur uit rond de normale waarden, maar precies in het hart van de zomervakantieperiode werden de laagste temperaturen behaald. Dit leverde op 6 augustus zelfs een kouderecord op in De Bilt. Het werd maximaal 15,8 graden. Begin juli was het nog wel warm en dat leverde aan het begin van de zomervakantieperiode nog een nipte regionale hittegolf op en een warmterecord in de Bilt op 8 juli met 32,2 graden. Hitte was in augustus niet aan de orde. Opvallend was dat het in augustus nergens tropisch warm werd. De complete terugblik op de zomer is hier te lezen.

In september werd het nog even volop zomers met in De Bilt een recordreeks van acht zomerse septemberdagen en er werd een recordlange regionale septemberhittegolf genoteerd van maar liefst 9 dagen. De derde hittegolf van het jaar duurde van 4 tot en met 12 september.

De Bilt noteerde op 8 september een zeldzame tropische septemberdag. Ook kwam het in De Bilt tot maar liefst 5 datum-warmterecords op rij, namelijk op 6, 7, 8, 9 en 10 september.

Vervolgens bleef het tot begin oktober geregeld nazomeren en dat mondde uit in een recordreeks dagen met 15 graden en meer in De Bilt. De eerste tien dagen van oktober verliepen bovendien recordwarm. Daarna werd het volop herfstweer met vooral nog vaak (zeer) zacht weer, maar records werden niet meer genoteerd. Dat brengt de voorlopige eindstand van dit jaar op zeven datum-warmterecords en één kouderecord voor de maximumtemperatuur in De Bilt. Door klimaatverandering beleven we in deze eeuw gemiddeld negen keer meer warmterecords dan kouderecords.

Tijdens de kerstdagen werd het uitzonderlijk warm, met maxima die dag en nacht rond of boven 10 graden lagen. Het werd de op twee na warmste eerste kerstdag met 12,5 graden in De Bilt en de op één na warmste kerst met 11,9 graden als gemiddelde maximumtemperatuur over beide dagen. Het record van 14,2 graden uit 2015 bleef ruimschoots overeind.