Dit is het Nederlandse klimaat

Nederland kent vele weersverschijnselen. In de wintermaanden regent het vaak en waait het ook flink, maar kan het ook sneeuwen en vriezen. De lentemaanden verlopen vaak zeer zonnig en droog en in de zomermaanden is het vaak erg heet met vele tropische dagen. Vaak komt het ook tot onweer en flinke stortbuien en ook de herfst is vaak nat en dan zeker in de kustgebieden. In dit artikel lees je wat normaal Nederlands weer is en welke extremen er in het huidige klimaat mogelijk zijn.

Gemiddeld stijgt de temperatuur in De Bilt naar 10,6 graden. Overdag is het 14,6 graden en in de nacht 6,3 graden. Het aantal vorstdagen bedraagt 53 en op 10 dagen daarvan vriest het matig met temperaturen beneden -5 graden. Gemiddeld vriest het een dag in het jaar streng met temperaturen beneden -10 graden en op 6 dagen vriest het de gehele dag (ijsdagen).

De temperatuur stijgt jaarlijks op 93 dagen naar 20 graden en meer. Op 28 dagen daarvan is het 25 graden en meer (zomers warm) en op 5 dagen is het tropische warm met 30 graden en meer.

In 2019 werd de allerhoogste temperatuur genoteerd

De allerhoogste temperatuur ooit in De Bilt werd op 25 juli 2019 genoteerd. Tijdens die ongekende hittegolf steeg het kwik in De Bilt naar 37,5 graden. Een dag later, op de 26e, werd het 37,2 graden. De op twee na hoogste temperatuur werd ook in die periode genoteerd. Op 24 juli 2019 werd het 36,4 graden.

Het nationale temperatuurrecord voor Nederland was jarenlang 38,6 graden gemeten in het Gelderse Warnsveld, maar in de zomer van 2019 werd dit record gebroken. Het absolute jaarrecord is nu 40,7 graden en werd gemeten op 25 juli 2019 in het Brabantse Gilze-Rijen. Op diezelfde datum werd het in Westdorpe 40,6 graden, in Hupsel en Eindhoven 40,4 graden, in Wilhelminadorp 40,3 en in Twenthe, Arcen en Woensdrecht 40,2 graden.

68 graden verschil tussen de allerhoogste en allerlaagste temperatuur

De allerlaagste temperatuur in het land werd gemeten op 27 januari 1942. In Winterswijk daalde de temperatuur naar -27,4 graden en in De Bilt werd het die nacht -24,7 graden. Een verschil tussen de hoogste en laagste temperatuur die ooit in ons land is gemeten van maar liefst 68 graden. Op 16 februari 1956 daalde de temperatuur in Volkel naar -25,2 graden en op 8 januari 1985 vroor het in Deelen 24,2 graden.

Deze eeuw heeft ook een aantal zeer koude nachten gehad. Op 4 februari 2012 daalde de temperatuur in Lelystad naar -22,9 graden en in Marknesse in de Noordoostpolder werd het -22,8 graden. Het kan dus, ondanks het opwarmende klimaat, nog steeds heel koud worden!

Vorst- en ijsdagen

Het jaar met veruit de meeste vorstdagen was 1917. In Eelde daalde de temperatuur op maar liefst 130 dagen tot beneden het vriespunt. Twee jaar later in 1919 had Eelde 125 vorstdagen. Het jaar met de meeste vorstdagen in De Bilt was ook 1917. Er werd op 108 dagen een minnetje voor de temperatuur gezien.

In 1942 bleef het op 46 dagen in De Bilt de hele dag vriezen. In 1963 was dat op 43 dagen het geval. In 1940 en in 1947 bleef de temperatuur op 40 dagen onder nul. Recenter valt 2010 op. In dat jaar werden in totaal 29 ijsdagen genoteerd op het hoofdstation in De Bilt. Landelijk werden in 1963 de meeste ijsdagen waargenomen. In Eelde bleef het 55 en in Maastricht 53 dagen de hele dag vriezen.

Er zijn ook jaren geweest dat het in een jaar nergens tot een ijsdag kwam. In De Bilt was dat in 1910, 1930, 1944, 1951, 1975, 1988, 1990, 2014 en 2020 het geval. Daarbij moet worden vermeld dat het hier gaat om het kalenderjaar van 1 januari tot en met 31 december en niet over de winterperiode van 1 oktober tot en met 30 april.

In 2018 zeer veel warme en zomerse dagen

Het jaar met de meeste warme dagen in De Bilt was 2018. Op maar liefst 138 dagen steeg het kwik naar 20 graden en meer. Ook landelijk werden in 2018 de meeste warme dagen genoteerd. Gilze-Rijen had er liefst 147 en Arcen 146. In de ranglijst met meeste warme dagen valt ook 1959 op. Eindhoven telde er 140. Ook in 2020 werden veel warme dagen genoteerd. Arcen had 135, Woensdrecht en Eindhoven 133 dagen. In De Bilt werden in 2020 in totaal 110 warme dagen waargenomen.

Het jaar met de meeste zomerse dagen in De Bilt was ook 2018. Op maar liefst 55 dagen steeg de temperatuur naar 25 graden en meer. Landelijk noteerde Arcen er in 2018 zelfs 89. Voor 2018 was 68 zomerse dagen in Maastricht het record. Dit aantal werd in 1947 genoteerd.

2018 is niet het jaar met de meeste tropische dagen. In 1947 had Maastricht maar liefst 26 dagen met temperaturen van 30 graden en meer. In 1995 had Arcen er 23 en in 1976 Volkel er 22. Toch scoort 2018 natuurlijk hoog met in Arcen 21 dagen met temperaturen van 30 graden en meer. In 2006 had Volkel 20 tropische dagen.

In 2003 gemiddeld 2100 uur zon

Het zonnigste jaar is 2003. Op meetpunt Den Helder scheen de zon 2194 uur. In Vlissingen scheen de zon dat jaar 2177 uur en in Stavoren 2166 uur. Het zonrecord voor De Bilt stamt niet uit 2003, maar uit 2018 met 2045 uur zon. Gemiddeld over het hele land is 2003 het zonnigste jaar met gemiddeld 2100 uur zon en op de tweede plaats staat 2018 met 2089 uur. Het jaar 2020 staat op de derde plaats met 2024 zonuren.

Wat neerslag betreft viel in 1998 de grootste hoeveelheid neerslag. In totaal viel in De Bilt 1240 millimeter. In dat jaar viel in Hoek van Holland 1207, op Schiphol 1197 en in Hoofddorp 1184 millimeter.

Wat is er veranderd aan het Nederlandse klimaat?

Het is jaar is duidelijk zonniger geworden. In de vorige klimaatperiode scheen de zon 1634 uur, in de nieuwe normaal schijnt de zon 1767 uur. Een stijging van 8%. De belangrijkste reden hiervoor is de afgenomen luchtvervuiling. Wanneer de lucht vies is ontstaat namelijk veel gemakkelijker hardnekkige mist.

Wat neerslag betreft valt gemiddeld over het land ongeveer 10 millimeter meer dan in de vorige klimaatperiode. Landelijk gemiddeld valt 852 millimeter. In vergelijking met de klimaatperiode 1951-1980 is dat ruim 80 millimeter meer.

De temperatuur is de laatste tien jaar met gemiddeld 0,4 graden gestegen naar 10,6 graden. Overdag is het gemiddeld 15 graden en in de nacht 6. Het aantal vorstdagen is afgenomen van 58 naar 53. Het aantal warme dagen is daarentegen toegenomen van 85 naar 93.