Hoe 'the perfect storm' verwoestend kan uitpakken

Hoogwater in combinatie met een extreem zware storm kan ertoe leiden dat dijken overstromen. De schade is dan onvoorstelbaar. Eens in de tienduizend jaar kan het gebeuren dat de dijken doorbreken. Vanwege klimaatverandering moeten de dijken worden opgehoogd en worden verstevigd. Vooral in de kwetsbare gebieden. Wat voor Nederland het ergste stormscenario is, waarbij ons land kan overstromen lees je in dit artikel.

Er is sprake van een ‘perfecte storm’ als een combinatie van een zeer zware noordwesterstorm, springtij en hoogwater in de rivieren optreedt. De term een 'perfect storm' komt vanuit de meteorologie en hydrologie en duidt op het perfect samenvallen van meteorologische en hydrologische extreme omstandigheden. Hoe perfecter de storm des te verwoestender hij is. Gezien de impact is het woord 'perfect' misplaatst.

Een noordwesterstorm kan ervoor zorgen dat het water van de Noordzee flink wordt opgestuwd richting de Nederlandse kust met als gevolg dat het zeewater hoger komt te staan. Door de windrichting en de vorm van de Noordzee werd het meeste water opgestuwd richting de kust van Zuid-Holland en Zeeland. Het water kan niet of nauwelijks via Het Kanaal wegstromen naar de Atlantische Oceaan, doordat deze doorgang te smal is. Het Noordzeewater werd dus opgestuwd tot in de trechter van de Noordzee. Hierdoor werden recordhoge waterstanden bereikt en daar waren de dijken niet op berekend.

Ook moet sprake zijn van springtij. Springtij komt voor als de maan en de zon in een lijn staan. Als dit het geval is kunnen de zon en de maan samen aan het water van de aarde trekken, waardoor de vloedstanden een stuk hoger kunnen komen te liggen. Het water in de rivieren komt hoog te staan door grote hoeveelheden neerslag boven het Europese vasteland en door een harde wind die het water opstuwt. Het lozen van het rivieren lukt niet als er aan de kust een stormvloed staat en dus kunnen rivieren landinwaarts gevaarlijk hoog komen te staan.

Lees ook: Hoe werkt eb en vloed en wat is springtij?

Waar overstroomt het?

60% van Nederland is gevoelig voor overstromingen en de gevaren daarvoor nemen steeds verder toe. Bij overstromingen gaat het het eerst mis gebieden zoals Zeeland en bij steden zoals Katwijk, Den Helder en zelfs bij Lelystad. Vooral de laaggelegen gebieden in Nederland zullen bij dijkdoorbraken onder water komen te liggen. Het meest kwetsbare gebied van Nederland is juist de Randstad met de grote steden, het economisch hart van Nederland.

Overstromingen Limburg in juli 2021. Foto: Devin Hanegraaf.

Door klimaatverandering regent het vaker en harder en stijgt de zeespiegel. Deze eeuw zal de zeespiegel volgens het KNMI met 1-1,25 meter stijgen. Vanwege de zeespiegelstijging moeten de dijken worden verhoogd. De rivieren moeten door klimaatverandering steeds meer water afvoeren, maar de beschikbare ruimte voor rivieren staat onder druk in ons dichtbevolkte land. Om ervoor te zorgen dat wij geen natte voeten krijgen worden de rivierdijken en zeedijken regelmatig opgehoogd en versterkt. Ook wordt er weer meer ruimte aan de rivieren gegeven en worden waterbergingsgebieden ingericht.

We kunnen veel aan, maar de uitdaging wordt steeds groter

Zonder maatregelen zal ons land in de toekomst bij een 'perfect storm' voor meer dan de helft onder water komen te staan. De kans op zo'n storm waarbij daadwerkelijk alles samenvalt en slecht voor ons uitpakt is natuurlijk niet heel groot, maar we moeten er wel op voorbereid zijn. Gemiddeld komt een storm zoals bij de watersnoodramp van 1953 eens in de 100 tot 1000 jaar voor. En bij die storm waren er nog een aantal factoren die meevielen. Anders was de waterstand toen naar schatting zo nog een halve meter hoger geweest.

Goede dijken zijn dus erg belangrijk! Gelukkig zullen we dankzij de deltawerken een storm als die in 1953 nu wel goed doorstaan, maar vallen de factoren bij zo'n storm dit keer allemaal ongunstig dan stevenen we zomaar af op een hele spannende situatie. De waterkeringen zijn wel op zo'n situatie berekend. Zo kunnen onze keringen en dijken een waterstand van 5 tot 5,5 meter boven NAP aan. In 1953 was de hoogste waterstand 4,55 meter boven NAP. Met de extra factoren die nu meevielen erbij was de waterstand toen uitgekomen rond 5 meter.

Door de stijging van de zeespiegel neemt de veiligheid bij handhaving van de huidige normen wel langzaam af. In de toekomst zullen dijkverhogingen en wellicht ook aanpassingen aan de deltawerken noodzakelijk zijn om de risico's zeer klein te houden. Eerder genomen maatregelen van kustverdediging, zoals bijv. het opspuiten van zand voor de kust en op de stranden, maken de situatie echter niet één op één vergelijkbaar met die van 1953. De centimeters zeespiegelstijging en de extra factoren die kunnen tegenzitten kunnen we dus niet een op een optellen bij de waterstanden van toen.

Lees ook: Dit moet je weten over de invloed van het weer op eb en vloed.

Vind je dit soort berichten interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.