Hoe werkt eb en vloed en wat is springtij?

Het is twee keer per dag eb en vloed. Vloed is de periode wanneer de waterstand stijgt tot het maximaal is. Eb is de periode wanneer het water zich terugtrekt. Hoe werkt eb en vloed eigenlijk en waarom is het verschil tussen beiden niet overal hetzelfde? En wat is springtij? Het antwoord op deze vragen lees je in dit artikel.

Eb en vloed worden hoofdzakelijk veroorzaakt door aantrekkingskracht van de maan. De zwaartekracht van de maan (en die van de zon in mindere mate) trekt aan de aarde, maar ook aan het water van de aarde. Hierdoor verplaatst het water naar de maankant van de aarde. Het is daar dan vloed. Hoe dichter de aarde bij de maan en de zon staat, hoe groter de aantrekkingskracht en hoe hoger het water staat. Omdat de aarde in 24 uur om zijn as draait hebben we zo ongeveer tweemaal per dag hoogwater en tweemaal per dag laagwater.

Strand. Foto: Annemarie van Iersel

Verschil tussen eb en vloed niet overal hetzelfde

Het verschilt per locatie wanneer het eb of vloed is. Ook varieert het verschil tussen beiden per plaats. Als het water niet makkelijk naar en van de oceanen kan stromen is er weinig verschil. Een voorbeeld hiervan is de Straat van Gibraltar en de Middellandse Zee. Het oceaanwater moet door een versmalling om naar de Middellandse Zee te komen. Het verschil tussen laagtij en hoogtij is in de Middellandse Zee daarom nauwelijks zichtbaar. Het grootste verschil vind je terug in de Fundy Baai aan de Canadese oostkust. Het verschil kan hier wel vijftien meter zijn.

Vloed niet altijd even hoog?

Hoe hoog de vloed op een locatie precies is wisselt. Dit komt doordat het water van de aarde niet alleen wordt aangetrokken door de maan, maar ook door de zon. De aantrekkingskracht van de zon is minder sterk dan van de maan, omdat de zon verder weg staat. Als de maan, de aarde en de zon op een lijn staan versterken de krachten die eb en vloed veroorzaken elkaar. Dit geldt voor volle maan en nieuwe maan. Het hoogwater is dan extra hoog. Dit heet springtij.

Bij de maanfasen eerste kwartier en laatste kwartier (halve maan) werken de zon en maan elkaar tegen en oefent de maan zijn kracht dusdanig uit dat het verschil tussen eb en vloed afneemt. Dit wordt doodtij genoemd.

Bij helder weer is de maan net zo goed te zien. Foto: Carla Versteege

Extra hoog springtij

Bij nieuwe maan is het springtij nog net wat hoger dan bij volle maan, omdat de zon en de maan dan aan dezelfde kant van de aarde staan en de aantrekkingskracht op het water in één richting wordt uitgeoefend. Springtij valt overigens niet op de dag van volle maan of nieuwe maan, maar twee dagen erna. Ook de eerste twee dagen na volle en nieuwe maan is de aantrekkingskracht nog groot en neemt de laagte van eb en de hoogte van vloed nog verder toe.

Als er sprake is van een supermaan (of een dichtbijstand tijdens nieuwe maan) is de aantrekkingskracht nog een stuk groter dan bij een normale maan, laat staan een 'micromaan' (tegenhanger supermaan). Dit komt doordat de maan dan relatief dicht bij de aarde staat en meer aantrekkingskracht op het water kan uitoefenen.

Lees ook: Dit moet je weten over de invloed van het weer op eb en vloed

Vind je dit soort verklarende berichten interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.