Winter was op één na natste en op drie na warmste

De winter van 2023-2024 was de op één na natste winter sinds het begin van de metingen. Er viel gemiddeld over het land 325 mm tegen 219 normaal. Vooral door december en februari was de winter zeer zacht met een gemiddelde temperatuur van 6,3 graden tegen 4,1 normaal (periode 1994-2023). Slechts drie keer was het nog zachter in de winter. Ook was het somber met 173 uur tegen 222 normaal.

Vanaf half oktober regende het vrijwel dagelijks en ook tijdens de wintermaanden december, januari en februari was het vaak kletsnat. In december viel gemiddeld over het land 122 millimeter tegen 87 normaal en dat was goed voor een negende plaats in de lijst met natste decembermaanden sinds de metingen in 1906 begonnen.

Ook in januari gingen de hemelsluizen regelmatig open en viel gemiddeld over het land 88 mm tegen 76 normaal. De laatste wintermaand februari was ook kletsnat met gemiddeld over het land 116 millimeter tegen 63 normaal. In het verleden is het slechts zes keer eerder voorgekomen dat er in de tweede maand van het jaar gemiddeld over het land meer dan 100 millimeter viel. Bovenaan de ranglijst staat februari 2020 met 144 millimeter. In 2022 viel 119 millimeter en dat is goed voor een vierde plaats. Februari 2024 is op de vijfde plaats uitgekomen.

Deelen waterkampioen

In december was het kletsnat in grote delen van Gelderland, Overijssel en Drenthe met 160 tot 200 mm. De natste plaatsen waren Arnhem en Enschede met 205 mm. Ook elders in het land viel op uitgebreide schaal meer dan 100 millimeter. In januari was het opnieuw nat in vooral het midden en noorden van het land met regionaal meer dan 100 millimeter. In Benschop (Utrecht) viel 129, in Groot-Ammers (Zuid-Holland) viel 127 en in Woudenberg (Utrecht) 123 mm.

In het Gelderse Deelen viel in januari 122 millimeter en in december viel daar ook al 188 mm. Ook in februari zijn de natste plaatsen in het westen, maar ook wederom in het midden van het land te vinden. In Deelen viel 146 mm en over de gehele winter is in de Gelderse plaats 456 mm gevallen tegen 234 normaal. Niet eerder was het daar zo nat tijdens de wintermaanden. Het vorige record was 366 mm en werd gemeten in de winter van 1994. Ook elders in Gelderland is deze winter meer dan 400 millimeter gevallen.

Soms ook winterse neerslag

De neerslag viel niet alleen in vloeibare vorm, er viel soms ook winterse neerslag. Op zaterdag 2 december gold voor Noord en Zuid-Holland code oranje in verband met ijzel. Op 3 december kleurde het vooral in het zuidoosten wit door sneeuw en op 4 en 5 december sneeuwde het in het noorden en noordoosten. Ook in de vroege ochtend van 8 december sneeuwde het in het noordoosten.

Flink pak sneeuw in de Vijlenerbossen. Foto: Yannick Damen.

Daarna brak een zeer zachte periode aan en kwam het pas in de avond van 11 januari weer tot winterse neerslag. In de provincies Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg gold code oranje voor gladheid door ijzel. Van 14 tot en met 16 januari kwam het op veel plaatsen tot sneeuwbuien en op 17 januari viel in het zuiden van Limburg een flink pak sneeuw. In de nacht en ochtend van 19 januari kwam het opnieuw tot sneeuwbuien, maar de winterse periode werd afgesloten op zondagochtend 21 januari met lichte neerslag en werd lokaal ijzel gemeld.

Daarna was het opnieuw zeer zacht, maar in de avond van 8 februari sneeuwde het opnieuw en dit keer kleurde het in het noorden wit. In de rest van februari was van winterse neerslag geen sprake meer.

Bloeiende krokussen. Foto: Piet Grim

Winter op drie na zachtste

De gemiddelde wintertemperatuur is in De Bilt uitgekomen op 6,3 graden tegen 4,1 normaal en dat betekent een vierde plaats sinds de metingen in 1901 begonnen. Opvallend is dat de gehele top-5 bestaat uit winters van deze eeuw. De winter van 2006-2007 had een gemiddelde temperatuur van 6,6 graden. De winters van 2015-2016 en 2019-2020 staan op een gedeelde tweede plaats met 6,4 graden en deze winter komt op plaats vier met 6,3 graden. De top-5 wordt gecomplementeerd met de winter van 2013-2014 met 6,0 graden.

De hoogste temperatuur werd op 15 februari genoteerd. In Woensdrecht werd het 18,0 graden en in De Bilt werd het maximaal 15,5 graden. Daarmee was het niet alleen de eerste lentedag van het jaar, er was ook sprake van een datum-warmterecord. Ook op 23 januari was sprake van een datum-warmterecord. Met 13,4 graden in De Bilt werd het oude record van 12,0 graden uit 1971 gebroken.

Recordaantal milde dagen

Niet eerder telde de meteorologische winter zoveel milde dagen met een maximumtemperatuur van 10 graden en meer. Op maar liefst 43 dagen steeg het kwik naar de dubbele cijfers. Het vorige record was 42 dagen en werd gemeten in de winter van 2007. In de winter van 2016 kwam het tot 39 dagen met een maximumtemperatuur van 10 graden en meer.

Lees ook: Het is de warmste februarimaand ooit.

Duidelijk minder vorst- en ijsdagen

De winter had in De Bilt in totaal 22 dagen met lichte vorst tegen 34 normaal (periode 1994-2023). Op 4 dagen daarvan vroor het matig met temperaturen beneden -5 graden tegen 8 normaal. December kwam tot 5 vorstdagen, januari tot 14 en februari tot slechts 3 dagen met een minimumtemperaturen onder nul.

Tot officiële ijsdagen, met een temperatuur het hele etmaal onder nul, is het niet gekomen. Op 17 januari werd het in De Bilt precies 0,0 graden en op 9 januari was het maximaal 0,1 graden. Normaal komen in De Bilt in de winter zes ijsdagen voor. De laatste winter zonder officiële ijsdagen was in 2021-2022. Ook in de winter van 2019-2020, 2015-2016, 2013-2014 en 2006-2007 kwam het niet tot officiële ijsdagen.

Elders in het land werden wel ijsdagen genoteerd. Zowel in Twente als in Hupsel (Achterhoek) bleef de temperatuur op vijf dagen het hele etmaal onder nul. Ook op veel andere meetpunten landinwaarts kwam het tot meerdere ijsdagen.

De laagste temperatuur werd op 8 januari genoteerd. In Maastricht werd het niet warmer dan -1,9 graden. Op 18 januari daalde de temperatuur in het Limburgse Ell naar -10,4 graden. De koudere fase in januari nodigde regionaal uit tot schaatsen op (vooral) opgespoten ijsbanen. Het leverde ook de eerste marathon op natuurijs op. Ook op 1 december daalde het kwik in Leeuwarden tot beneden -10 graden. Het werd -10,1 graden.

Sombere winter

De zon scheen in de wintermaanden duidelijk minder dan gebruikelijk. Vooral december was wat zonneschijn betreft een hele sombere maand. De zon scheen gemiddeld over het land slechts 35 uur tegen 58 normaal. December is gemiddeld al de somberste maand van het jaar, maar de eerste wintermaand was dit keer nog somberder. Vooral in het oosten van het land scheen de zon slechts 20-25 uur.

Januari maakte wat zonneschijn betreft een hoop goed. De zon scheen 86 uur tegen 68 normaal en daarmee kwam het in de top-10 van zonnigste januarimaanden. De zonnige lijn werd in februari niet doorgezet. Gemiddeld scheen de zon in de laatste wintermaand 52 uur tegen 96 normaal. In totaal scheen de zon deze winter gemiddeld over het land 173 uur tegen 222 normaal.

Stormschade na storm Henk. Foto: Ton Wesselius.

Vier officiële stormen deze winter

Het kwam deze winter vaak tot storm. Op 21 december veroorzaakte storm Pia op Vlieland en Lauwersoog een officiële storm, windkracht 9 met zware windstoten tot 119 km/uur. In januari kregen we met drie stormen te maken. Op 2 januari raasde storm Henk over het land met in IJmuiden een zeer zware windstoot van 118 km/uur. Op 22 januari kwam het in de nacht tot storm Isha en op 24 januari trok storm Jocelyn over het land. Op 22 februari kwam het net niet tot een officiële storm.

Vijf keer code oranje

Op 2 december kwam het tot code oranje door ijzel in Noord- en Zuid-Holland. Door storm Henk gold op 2 en 3 januari code oranje voor zeer zware windstoten in Noord-Holland, Friesland, het Waddengebied en het IJsselmeergebied.

Op 11 en 12 januari werd code oranje afgegeven voor gladheid door ijzel. De weerwaarschuwing werd uitgegeven voor de provincies Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. De zeer zware windstoten door storm Isha zorgde op 21 en 22 januari voor code oranje in Noord-Holland en het Waddengebied. Op 22 februari trok storm Louis over de Noordzee en kwam het in ons land tot (zeer) zware windstoten. Hiervoor gold code oranje. Het kwam net niet tot een officiële storm.

Meer weeroverzichten vind je hier.