Hoe ontstaat een kring om de zon?

Een kring om de zon, water in de ton. Deze weerspreuk geeft al een beetje aan wat je te wachten staat wanneer je een kring om de zon waarneemt. Lees hier hoe dit optische verschijnsel in onze atmosfeer ontstaat en waarom dit een voorbode kan zijn voor slecht weer.

De lichtstralen afkomstig van de zon zorgen in onze atmosfeer voor allerlei optische verschijnselen waarvan de regenboog de bekendste is. Een kring om de zon, ook wel halo genoemd, is vergelijkbaar met de regenboog. Het verschil is dat de lichtstralen breken door ijskristallen in plaats van waterdruppels

Niet alleen om de zon, maar ook om de maan kunnen we een kring waarnemen. Bij de zon is dit verschijnsel wel beter te zien omdat maanlicht minder sterk is dan zonlicht. In dit artikel beperken we ons tot de kring om de zon, maar het principe is hetzelfde.

Kring om de zon, Foto: Marjo Hofmans

IJswolken

Een kring om de zon ontstaat in dunne, hoge sluierwolken. De officiële term voor deze wolken is cirrostratus en ze komen voor op ongeveer 10 kilometer hoogte. Zo hoog in de atmosfeer is het erg koud en deze wolken bestaan dan ook volledig uit ijskristallen. Dit in tegenstelling tot de wolken die lager in de atmosfeer voorkomen en uit waterdruppels bestaan.

Om door een ringetje te halen

De ijskristallen in de hoge sluierwolken zijn zeshoekig van vorm. Het zonlicht wordt afgebogen zodra de lichtstraal het ijskristal binnenkomt. Binnen het kristal gaat het licht rechtdoor en zodra het licht het kristal weer verlaat, wordt het licht opnieuw afgebogen. In totaal wordt de lichtstraal door deze twee momenten afgebogen tot een hoek van 22 graden. Hierdoor staat de kring ook 22 graden van de zon af. Dit kan je zelf meten door je duim op de zon te leggen en je pink op de kring. De hoek die je duim en pink maken is dan 22 graden.

De breking van lichtstralen in het ijskristal zorgt voor een hoek van 22 graden. Foto: Australian Government, Bureau of Meteorology

In de wolk stikt het van de ijskristallen en ze staan zeker niet allemaal precies op een rijtje. Wat zorgt er nou voor dat de lichtstralen precies een boog maken van 22 graden? Alleen de ijskristallen die 22 graden van de zon afstaan en waarvan wij tegen de zijkant aan kijken, buigen het licht af in onze richting. Het licht wat in ons oog terechtkomt zorgt uiteindelijk voor de waarneming van een kring. Meestal is de kring egaal wit van kleur, maar meerdere kleuren zijn ook mogelijk zoals in de foto hieronder.

Een andere stand van de ijskristallen zorgt voor andere optische verschijnselen. Voorbeelden zijn ringen met een andere afstand tot de zon, kransen, bogen, lichtzuilen, lichtvlekken of bijzonnen. Er zijn dus eindeloos veel mogelijkheden voor de lichtstralen om een mooi patroon te vormen. Maakt dat een kring om de zon zeldzaam? Dat is zeker niet het geval. In Nederland is gemiddeld om de twee of drie dagen een kring om de zon te zien!

Kring om de zon, water in de ton. Foto: Albert Thibaudier

Na een kring om de zon komt…

Een halo is vaak een voorbode van slecht weer en de weerspreuken doen er eer aan. De bekendste in Nederland zijn: “kring om te zon, water in de ton” of “kring om de maan brengt regen aan”. De Britten hebben één weerspreuk voor beide verschijnselen: “halo around the sun or moon, rain or snow soon”.

Een kring om de zon kondigt de komst van lagedrukgebied aan: simpel gezegd onstuimig en regenachtig weer. Allereerst zie je sluierwolken, gevolgd door een toename in bewolking en vervolgens kan het gaan regenen. Het regengebied hoeft echter niet precies over de plek te trekken waar de halo is waargenomen. De regenkans na het zien van een halo is wel vrij groot en wordt geschat op ongeveer 60 tot 70%.

Heb je een halo gezien? Check hier het actuele weerbericht om te zien of het bij jou gaat regenen.