Weerspreuk: één zwaluw maakt nog geen zomer

Dieren reageren sterk op het weer en het zal je dan ook niet verbazen dat er meerdere weerspreuken bestaan die een diersoort bevatten. Eén zwaluw maakt nog geen zomer is zo’n spreuk. In dit artikel lees je wat het betekent en of het klopt in de praktijk.

De zwaluw is een trekvogel die het winterweer in Europa ontvlucht voor hogere temperaturen op het Afrikaanse continent. Rond het einde van maart en het begin van april beginnen de zwaluwen aan hun terugkeer naar Nederland. Ze zijn één van de eerste vogelsoorten in het voorjaar weer bij ons neerstrijken. Het zien van een zwaluw geeft aan dat de zomer nadert, maar daar moeten we dan nog wel een paar weken op wachten.

Dan zijn er ook nog eens verschillende momenten waarop we kunnen spreken van het begin van de zomer. Lees hier over het verschil tussen de astronomische en meteorologische zomer.

Hier komt de weerspreuk vandaan

Al sinds de oudheid wordt de zwaluw gezien als een teken voor het begin van de zomer. In een oud Grieks gedicht werd geschreven over een man die alles is kwijtgeraakt behalve zijn jas. Bij het zien van een zwaluw trekt hij de conclusie dat er alleen nog maar mooi weer komt. Hij verkoopt zijn jas om een laatste gok te wagen. Het pakt niet goed uit, want er wordt niets gewonnen en het weer slaat om. De zwaluw bezwijkt door de kou en de man wacht hetzelfde lot.

Hongerige zwaluwen aan het begin van de zomer. Foto: Regina Vastenhout

Verspreid over Europa zijn vertalingen en varianten en op deze spreuk tot ontwikkeling gekomen. Bijvoorbeeld in het Engels (one swallow does not make a summer), Duits (eine Schwalbe macht keinen Sommer) en Spaans (una golondrina no hace verano).

Lente of zomer?

Opvallend is dat er talen zijn waarbij de zwaluwen een ander seizoen met zich meebrengen, namelijk de lente. Bijvoorbeeld in het Frans (une hirondelle ne fait pas le printemps) en Italiaans (una rondine non fa primavera). Ook onze zuiderburen in Vlaanderen kiezen voor de lente bij het gebruik van deze weerspreuk. Ze zeggen één zwaluw maakt de lente niet.

Een mogelijke verklaring voor het verschil is dat de weerspreuk sinds de vertaling uit de klassieke talen zo onderhevig is geweest aan veranderingen van schrift en spraak dat de seizoenen geleidelijk door elkaar werden gebruikt. Daarnaast bestaat een vermoeden dat de beginletter Z van zwaluw en zomer poëtischer klinkt en een sterker contrast vormt met de winter. Tot slot is het zuidelijker in Europa al eerder in het jaar warm genoeg voor zwaluwen.

Wat betekent het?

Met het spreekwoord wordt bedoeld dat wanneer iets goed gaat of lukt, niet gelijk alles daarna ook goed hoeft te gaan. Eén succes is dus geen garantie voor meerdere successen. Weerkundig gezien zou je kunnen zeggen dat een periode met mooi weer geen garantie is voor meer.

In het weerbericht lees je hoe lang periodes met mooi weer stand weten te houden.