Wat zijn de donkere dagen voor kerst?

12 december 2023, 11:34

Donkere dagen voor kerst kerstboom bij kerk met maanlicht en kale bomen. Foto: Ton Timmer

We noemen de periode voor de kerstdagen vaak ‘de donkere dagen voor kerst’. Maar zijn deze dagen ook echt zo donker? En zo ja; hoe komt dit?

In de dagen voor kerst is de zon het kortst op. De dag met de kortste daglichtperiode valt op het noordelijk halfrond op 20, 21, 22 of 23 december. Meestal is het 21 of 22 december. De zon staat op deze dag recht boven de Steenbokskeerkring, die op ongeveer 23 graden zuiderbreedte ligt. Bij ons staat de zon dan ’s middags het laagst boven de horizon. Hiermee begint ook de astronomische winter. De astronomische lente begint als de zon weer loodrecht boven de evenaar staat.

Lees hier wat het verschil is tussen de astronomische winter en de meteorologische winter.

Kortste dag, zonsopkomst en zonsondergang

Rond 21 december gaat de zon niet het vroegst onder en komt ook niet het laatst op. Deze momenten vallen namelijk niet op dezelfde dag. Dit komt doordat de baan van de aarde om de zon geen perfecte cirkel vormt, maar een beetje een ellips. Er zitten zeventien à achttien dagen tussen deze twee momenten. De vroegste zonsondergang vindt plaats op 12 of 13 december. De laatste zonsopkomst valt meestal op 29 of 30 december.

Tijden van zonsopkomst en zonsondergang voor Midden-Nederland. In het noorden duren de dagen in het winterhalfjaar korter en in het zomerhalfjaar langer.
Tijden van zonsopkomst en zonsondergang voor Midden-Nederland. In het noorden duren de dagen in het winterhalfjaar korter en in het zomerhalfjaar langer.

Somber weertype speelt ook een rol

Als het in december de hele dag zonnig is dan is het nog best een tijdlang licht, maar zonnige dagen zijn in deze maand juist schaars. Gemiddeld schijnt de zon in december ongeveer 58 uur. Dit is ongeveer 1 uur en 52 minuten per dag. Geen enkele maand is zo somber als december. Gemiddeld over het land is de zon slechts 24% van de daglichtperiode te zien.

In decembermaanden in het verleden werd meestal het grootste deel van de zonuren in enkele zonnige dagen behaald. Meer dan de helft van de decemberdagen verliep met minder dan een half uur zon. In de kustgebieden is het vaak wat zonniger dan in het binnenland.

Check ook onze maandoverzichten.

Conclusie: de benaming donkere dagen voor kerst is terecht!

De dagen voor kerst zijn inderdaad vaak donker. Dit komt grotendeels doordat de daglichtperiode simpelweg het kortst is. Daarnaast is het half december vaak ook somber weer met veel bewolking of mist. In januari schijnt de zon 26% van de tijd en lengen de dagen. De kleine toename in daglicht en zonneschijn ervaren we al positief en daarom spreken we niet van de donkere dagen na kerst.

Vind je dit soort verklarende berichten interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.

Johnny Willemsen

Johnny Willemsen

Meteoroloog

Weernieuws-onderwerpen

Kies een onderwerp om meer te weten te komen over het weer…

Nieuwsoverzicht

Weeronline nieuwsbrief

Ontvang wekelijks de leukste nieuwtjes en weetjes over het weer

email-black