Hoe wordt de datum van Pasen bepaald?

In 2023 vieren we Pasen op zondag 9 en maandag 10 april. Vorig jaar vielen de paasdagen op 17 en 18 april, het jaar ervoor op 4 en 5 april en het jaar daarvoor op 12 en 13 april. In 2018 vierden we Pasen al op 1 en 2 april en soms valt Pasen al in maart. Hoe wordt de datum van Pasen bepaald en wat betekent dat voor het weer tijdens het paasweekend?

De datum waarop Pasen wordt gevierd hangt af van de maanfasen. De eerste zondag na de eerste volle maan in de lente is het namelijk Pasen. Donderdag 6 april is het volle maan; de eerste van de lente. In dit geval is het duidelijk dat het daarmee op zondag 9 en maandag 10 april Pasen is.

Niet elk jaar is het zo duidelijk op welke datum Pasen valt. In 2019 was het heel ingewikkeld. Belangrijk is allereerst om te weten welke datum voor de start van de lente wordt aangehouden. Meteorologen hanteren 1 maart als de eerste dag van de lente. Sterrenkundigen houden het moment aan waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat. De datum waarop dit gebeurt varieert door de jaren heen. In 2019 begon de astronomische lente op 20 maart om 22:58 uur. De kerkelijke kalender hanteert echter standaard 21 maart als de dag waarop de lente begint.

Kerkelijke volle maan

Op donderdag 21 maart 2019 om 2:42 uur was het volle maan. Op basis van bovenstaand uitgangspunt had het op zondag 24 maart al eerste paasdag moeten zijn in plaats van 21 april. Waarom is dat niet zo? Er wordt niet alleen gerekend met een kerkelijke kalender, maar ook met een kerkelijke definitie van volle maan. De kerkelijke volle maan wordt berekend aan de hand van een regel die zegt dat de data van de volle maan om de 19 jaar exact hetzelfde zijn, terwijl hier in werkelijkheid een paar uur afwijking in zit. In het jaar 325 zijn de data van Pasen volgens deze regel vastgesteld.

De kerkelijke volle maan viel daardoor in 2019 al in de avond van 20 maart en dat was nog in de kerkelijke winter. De eerste kerkelijke volle maan in de kerkelijke lente was in 2019 op vrijdag 19 april. Daarom viel Pasen in 2019 op zondag 21 april en maandag 22 april.

Statistiek: grote kans op gemiddeld paasweer in 2023

De vroegst mogelijke datum voor eerste paasdag is daarmee 22 maart en de laatst mogelijke datum is 25 april. De kans op vrij koud weer is eind maart een stuk groter dan eind april. In de laatste week van maart wordt het ’s middags in het midden van het land normaal gesproken een graad of 11, terwijl de normale maximumtemperatuur eind april ruim 16 graden bedraagt!

Toch zegt de datum niet alles. Een tweede reden waarom het weer met Pasen van jaar tot jaar sterk kan variëren is het wisselvallige karakter van de lente. Soms ervaren we in de lente nog een laatste stuiptrekking van de winter, terwijl de zomer zich ook al kan laten zien. Wat betreft de neerslag verloopt april gemiddeld genomen beduidend droger dan de laatste week van maart en ook schijnt de zon vaker.

Doordat Pasen dit jaar op 9 en 10 april valt, en dus midden in de periode waarin Pasen kan vallen, is gemiddeld paasweer het meest waarschijnlijk. Wat het weer precies gaat doen volg je natuurlijk in het uitgebreide weerbericht van Nederland.

Lees meer over de koudste Pasen ooit gemeten en over de warmste Pasen ooit gemeten.