Dit weer is normaal in de winter

Winter in Nederland. We denken dan natuurlijk aan sneeuwpret. Lekker sleeën, een sneeuwpop maken en sneeuwballen gooien. Ook denken we aan schaatsen op natuurijs, koek en zopie etc. en we vragen ons af of de winter nog wel zal komen als het weer eens dagenlang regent of hard waait. In dit artikel lees je wat normaal weer is in onze winters en welke extremen mogelijk zijn.

De gemiddelde wintertemperatuur in De Bilt is in ons huidige klimaat (1994-2023) 4,1 graden. Overdag is het gemiddeld 6,7 graden en in de nacht 1,2 graden. Het komt op 34 dagen tot vorst met een minimumtemperatuur onder nul. Daarmee vriest het meer niet dan wel, maar dat was altijd wel het geval. Toch is het aantal dagen met vorst sinds halverwege vorige eeuw afgenomen van 42 naar 34 dagen.

Klimaatgemiddelde voor de winter over de periode 1994-2023.

Van deze 34 dagen daalt de temperatuur gemiddeld op slechts negen dagen tot onder de -5 graden. Tijdens de vorige normaalperiode 1981-2010 waren dit nog elf dagen en daarvoor waren het er nog dertien. Strenge vorst is al zeven winters niet voorgekomen, maar daarvoor kwam het van 2009 tot en met 2013 tot één of meerdere nachten tot strenge vorst met temperaturen beneden -10 graden. Gemiddeld komt strenge vorst nog éénmaal per winter voor.

IJsdagen (maxima onder nul) komen gemiddeld in De Bilt nog zes keer voor. In de jaren tachtig bleef het kwik nog op elf dagen het hele etmaal onder nul. Het sneeuwt gemiddeld op 15 dagen, maar bedenk hierbij dat een dag met een paar vlokken sneeuw al telt als een sneeuwdag. Het aantal dagen dat het wit kleurt is veel beperkter.

Schaatsen in 2018. Foto: Jolanda Bakker

Verschillen in het land

In De Bilt is het aantal vorstdagen afgenomen naar 34. In Eelde is het aantal dagen gedaald naar 39 en in Vlissingen naar 17. Het aantal dagen met matige vorst is in Eelde nu twaalf en in Vlissingen slechts twee. Dagen met strenge vorst komen in Eelde twee keer voor en in Vlissingen nagenoeg niet.

Zeer koud of zeer zacht

De laagste temperatuur die in ons land in de wintermaanden is gemeten was -27,4 graden. Deze waarde werd op 27 januari 1942 genoteerd in Winterswijk. Op deze zelfde dag werd in De Bilt de laagste winter- en januaritemperatuur genoteerd. Het werd -24,7 graden. De laagste temperatuur voor februari was in De Bilt -21,6 graden (16-2-1956) en de laagste decembertemperatuur werd op 31 december 1923 genoteerd met -16,9 graden.

De hoogste wintertemperatuur werd in 2019 bereikt. Op 27 februari werd het in Arcen maar liefst 20,5 graden. Op 24 februari 1990 noteerde Oost-Maarland 20,4 graden en op 26 februari 1900 werd het in Winterswijk 20,3 graden. De hoogste temperatuur in De Bilt werd ook in 2019 genoteerd. Op de 26e werd het 18,9 graden.

De hoogste decembertemperatuur was 15,9 graden en werd gemeten op 31 december 2022. Op 24 december 1977 werd het 15,3 graden en op 17 december 2015 werd deze waarde in De Bilt geëvenaard. Op 1 januari 2023 werd het 15,6 graden en dat was de hoogste januaritemperatuur. Alles over deze recordregen tijdens de jaarwisseling lees je hier.

Blauwe lucht in de winter. Foto: Ton Wesselius

218 uur zon en 221 mm neerslag

De zon schijnt gemiddeld over het land 218 uur. In het oosten schijnt de zon 199-207 uur, in de westelijke helft wordt 215-240 uur zon genoteerd.

Gemiddeld valt er in de winter bijna net zoveel neerslag als dat de zon aan aantal uren schijnt. Er valt gemiddeld over het land 221 millimeter aan neerslag. In het zuidoosten valt duidelijk minder dan in een strook over het midden van het land. In Roermond valt 193 mm tegen 241 mm in Hoofddorp en De Bilt.

Wat is er veranderd aan het klimaat in de winter?

De winter is sterk opgewarmd. In de jaren tachtig was het klimaatgemiddelde nog 2,4 graden. Inmiddels is het klimaat opgewarmd naar 4,1 graden over de periode 1994-2023, een stijging van ruim anderhalve graad. Het aantal vorstdagen is afgenomen naar 34 en het aantal ijsdagen is met vijf afgenomen naar nog maar zes.

De zon is maar liefst 62-66 uur vaker gaan schijnen dan in de jaren tachtig en negentig. Ten opzichte van de vorige klimaatperiode valt 15 millimeter meer neerslag. Het verschil met de jaren tachtig is 36 mm.