Dit is waarom biomassa absoluut niet duurzaam is

Door de energietransitie is de vraag naar biomassa en biobrandstof enorm toegenomen. Een gouden oplossing voor het klimaatprobleem of zit er toch een addertje onder het gras? In dit artikel lees je waarom biomassa toch niet zo duurzaam is als op het eerste oog lijkt.

Onder biomassa valt al het materiaal dat een plantaardige of dierlijke afkomst heeft. Dat kan bijvoorbeeld hout zijn, groenafval, maar ook resten van dieren. Biomassa levert energie door het te verbranden en vergisting zorgt voor de omzetting naar biogas. Omdat planten CO2 opnemen, wat daarna weer vrijkomt, zou je denken dat het cirkeltje rond is en biomassa ons geen extra broeikasgassen oplevert.

Toch klopt dit niet, doordat het proces van CO2-opname zich over een veel langere tijd uitstrekt. Het groeien van een boom kost namelijk meer tijd dan hem in de vorm van houtsnippers te laten afbranden. Om dat in dezelfde tijd te compenseren heb je dus een groot nieuw bos nodig. Door de grote vraag naar energie kun je dat met het aanplanten van bomen niet bijbenen. Er komt dus meer CO2 in de lucht terecht, terwijl duurzame energie juist voor een afname zou moeten zorgen.

Bovendien is de energiewinning uit het verbranden van hout veel onrendabeler dan stoken op kolen of gas. De directe CO2-uitstoot is bij biomassa ongeveer twee tot drie keer zo groot als bij de opwekking van dezelfde hoeveelheid stroom door gas en een derde tot de helft groter dan bij kolen. Ondanks dat biomassa afkomstig is vanuit de natuur, levert houtige biomassa een bijdrage aan het broeikaseffect.

Gas en kolen zijn geen hernieuwbare energiebronnen en dus ook niet duurzaam, maar om de CO2-uitstoot te verminderen is het grootschalig gebruik van biomassa geen goed alternatief.

De verwerking van biomassa zorgt ook voor uitstoot van broeikasgassen. Foto: AdobeStock / Алексей Бондаренко

Bijkomstige effecten

Vanwege het gebrek aan CO2-compensatie brengt houtkap schade toe aan de natuur. De houtige biomassa die in ons land wordt gebruikt is afkomstig uit het buitenland en dan vooral de Baltische staten en de VS. Doordat de houtvraag de aanplant overstijgt is ontbossing onvermijdelijk. Ook het transport van biomassa is zorgt voor extra uitstoot. Dit komt doordat biomassa minder energierijk is en je dus meer massa nodig hebt.

De eeuwenoude regenwouden in Brazilië staan ook onder druk door ontbossing. Op deze stukken grond worden vervolgens plantages aangelegd voor gewassen zoals soja en palmolie. Voor een deel worden deze gewassen gebruikt voor biomassa. De keuze voor biomassa betekent dat er op deze gronden geen voedsel voor de wereldbevolking verbouwd kan worden. Ook kunnen de gekapte bomen geen CO2 meer opnemen.

Uitstoot van fijnstof door houtrook uit kachel. Foto: Har van Knippenberg

Uitstoot van fijnstof

Ook dicht bij huis zijn de nadelen van biomassa als brandstof soms goed te merken. Met name in de herfst en winter kan in woonwijken een sterke rookgeur hangen wanneer mensen hun houtkachel aansteken. Bij rustig weer blijft de rook gemakkelijk tussen de huizen hangen. Niet alleen de rookgeur veroorzaakt overlast. Houtkachels en open haarden stoten namelijk veel fijnstof uit. In Nederland is 23% van alle fijnstofuitstoot afkomstig van sfeerverwarming!

Lees ook: Dit is waarom hout stoken slecht is voor je gezondheid

Samenvattend: de keerzijdes van biomassa

Biomassa lijkt een duurzame oplossing, maar er zitten dus de nodige haken en ogen aan deze vorm van energie. De opname van CO2 door de natuur is een trager proces dan de uitstoot die bij verbranding vrijkomt. Hierdoor draagt biomassa wel degelijk bij aan het verder opwarmen van het klimaat. Het produceren van biomassa brengt schade toe aan de natuur en de bijkomende luchtvervuiling is slecht voor onze gezondheid. Andere energiebronnen zullen in de toekomst dus een grotere rol moeten krijgen om de klimaatcrisis aan te pakken.