Wat is een hittegolf?

Er is sprake van een hittegolf als het minstens vijf dagen op rij 25 graden of meer wordt. Daarbij moet het drie keer tropisch warm worden met maxima van 30 graden of meer. Voor een officiële hittegolf moet in De Bilt aan deze voorwaarden worden voldaan.

Er zijn 30 hittegolven in De Bilt geweest sinds 1901. De langste officiële hittegolf hadden we in 1975. Op 29 juli van dat jaar begon een periode van achttien zomerse dagen, waarvan er zes tropisch waren. Een jaar later, in de zomer van 1976, kwam een hittegolf voor van zeventien dagen en daarvan waren er maar liefst tien tropisch.

Ook in de zomer van 2006 hadden we een lange warme periode. Deze duurde tussen 15 en 30 juli in totaal zestien dagen. Het was de tweede hittegolf van dat jaar, want ook tussen 30 juni en 6 juli kwam het tot de genoemde criteria.

In 2018 net geen recordlange officiële hittegolf

Vier jaar geleden, in 2018, werd net niet de langste officiële hittegolf ooit gemeten. De hete periode begon op 15 juli en duurde tot 27 juli en had daarmee een lengte van 13 dagen. Ook van 29 juli tot en met 7 augustus voldeden we aan de criteria. De temperatuur bleef op 28 juli, met 24,2 graden, net onder de 25 graden en daarmee liepen we de langste officiële hittegolf ooit mis.

In juli 2019 beleefden we van 22 tot en met 27 juli een historische hittegolf. De hittegolf was niet historisch vanwege de lengte, maar vanwege de maxima op de heetste dagen. Drie dagen op rij kwam het kwik in De Bilt ruimschoots boven 35 graden uit. Donderdag 25 juli werd een absoluut warmterecord van 37,5 graden genoteerd. In Gilze-Rijen werd toen een bizar nieuw nationaal warmterecord genoteerd van 40,7 graden. Drie dagen op rij werd het warmer dan het absolute warmterecord van Warnsveld, wat 75 jaar stand had gehouden. Vervolgens kwam het in 2019 nog tot een recordlate officiële hittegolf van 23 tot en met 28 augustus.

In het jaar 2020 hadden we van 5 tot en met 17 augustus een hittegolf. Het bijzondere daaraan was een unieke serie van acht tropische dagen op het hoofdstation met maxima van 30 graden of meer. Niet eerder was het zolang dagelijks 30 graden en meer. Het record was zes dagen en werd gemeten in 1941 en 1975. In 2023 beleefden we al een recordlange regionale juni-hittegolf en in juli een korte regionale hittegolf.

Meeste regionale hittegolven in het zuiden

Regionale hittegolven komen vaker voor en dan vooral in het zuiden van het land. In Maastricht staat de teller al op 58 hittegolven. Het zuidoosten van het land beleefde in 2019 zelfs drie regionale hittegolven. Ook in 2023 kwam het regionaal tot drie hittegolven. Sinds de metingen begonnen was dit het zesde jaar met drie regionale hittegolven of meer. In 1947 kwam het tot een recordaantal van vijf hittegolven in Maastricht. Ook in september komt het in het oosten en zuidoosten soms nog tot een hittegolf. Tot dusver zijn er zes regionale septemberhittegolven genoteerd. Recordlaat was de hittegolf van 1947 in Maastricht, die duurde van 11-16 september.

Meer over septemberhittegolven

De langste hittegolf die Maastricht had, werd in 2018 genoteerd. De temperatuur steeg van 12 juli tot en met 7 augustus in een aangesloten periode van 27 dagen tot boven de 25 graden. Daarvan werd het op maar liefst dertien dagen 30 graden of meer. Er waren in 2018 zelfs stations met nog langere hittegolven. In het Gelderse Hupsel en op voormalig vliegbasis Twente duurde de hittegolf maar liefst 29 dagen en wel van 12 juli tot en met 9 augustus. Dit is een absoluut record! In 2022 kwam Hupsel ook heel ver met 18 dagen.

In de kustgebieden is het aantal hittegolven klein. Sinds 1906 werden in Vlissingen acht en in Den Helder vijf hittegolven genoteerd. Van de acht hittegolven in Vlissingen werden er vier recent genoteerd; in 2018, 2019, 2020 en 2022. In Den Helder kwam het in 2020 en in 2019 tijdens de extreme hittegolf van eind juli tot een hittegolf. Daarvoor was de laatste keer in Den Helder in 1975.

Zelfs op de Waddeneilanden kwam in 2019 voor het eerst in de meetgeschiedenis tot een hittegolf. Van 23 juli tot en met 28 juli voldeden de KNMI meetpunten Vlieland en Terschelling aan de criteria. Ook in Lauwersoog kwam het in 2019 tot een hittegolf, maar sinds de metingen daar begonnen kwam het ook tot een hittegolf in 1997, 2004 en 2018.

In juni 2023 kwam het tot de langste regionale juni-hittegolf ooit. In september 2023 kwam het tot een recordlange septemberhittegolf van negen dagen, die begon op 4 september en duurde tot en met 12 september.

Regionale hittegolf. Foto Ton Wesselius.

Superhittegolf

Een superhittegolf komt de laatste jaren steeds vaker voor, maar wat is nu een superhittegolf? In 2018 hebben wij van Weeronline de term in het leven geroepen om extreme hittegolven beter te kunnen onderscheiden. Voor een superhittegolf is een serie van minstens vijf aaneengesloten tropische dagen (maxima van 30 graden of meer) met op drie dagen zelfs maxima van 35 graden of meer nodig.

Waar en wanneer een superhittegolf in het verleden is voorgekomen lees je hier.