Zo ontstaat een bijzon

Links of rechts naast de zon kan je soms een heldere en vaak driehoekige vlek zien. Het lijkt alsof er een tweede zon zichtbaar is. Daarom wordt dit verschijnsel ook wel een bijzon genoemd. Soms is zelfs aan beide kanten een bijzon te zien. In dit artikel lees je alles over het ontstaan van een bijzon en wanneer je de grootste kans hebt om dit bijzondere weersverschijnsel te zien.

Een bijzon is net als de regenboog een optisch verschijnsel dat we alleen bij een bepaald weerbeeld kunnen zien en zelfs dan moet je nog een beetje geluk hebben. Het ontstaan van een bijzon begint met zonnestralen die na een lange weg door de ruimte in onze atmosfeer terechtkomen. Daar komt het zonlicht in contact met ijskristallen, waterdruppeltjes en andere deeltjes zoals Saharastof of rook van bosbranden. Voor het ontstaan van een regenboog spelen de waterdruppels een grote rol. De ijskristallen zijn juist belangrijk voor het ontstaan van een bijzon.

Lees hier hoe een regenboog ontstaat.

Hoe hoger in de atmosfeer je komt, hoe kouder en ijler de lucht wordt. Vanaf ongeveer zes kilometer boven het aardoppervlak bestaan de wolken dan ook volledig uit ijskristallen. Deze ijswolken belemmeren de zon een stuk minder en leveren ons geen nat pak op. In ons weerbericht lees je dan vaak over hoge bewolking of sluierwolken.

Breking van zonlicht door sluierwolken

De ijskristallen in de sluierwolken hebben een bijzondere vorm die wij met het blote oog niet kunnen zien. Het zijn namelijk zeshoekige plaatjes. Sneeuwvlokken zijn aan elkaar geplakte ijskristallen en hebben dezelfde zeshoekige vorm. Zodra het zonlicht in contact komt met het ijskristal wordt het witte licht gereflecteerd en gebroken in dezelfde kleuren die we kennen van de regenboog: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet.

Niet één maar twee bijzonnen zijn zichtbaar. De rode kleuren bevinden zich het dichtst bij de zon. Foto: Jannes Wiersema

Wanneer het ijskristal op zijn platte kant ligt, wordt het meeste licht naar links en rechts gebogen. Dit gebeurt vooral wanneer de zon laag staat. Door deze voorkeursrichting zien we de bijzon ook altijd links of rechts van de zon, of aan beide kanten op dezelfde hoogte. De rode kleur is het dichtst bij de zon zichtbaar en de blauwe kleur bevindt zich juist aan de buitenkant van de bijzon.

Onderdeel van een groter geheel

De kring om de zon, ook wel halo genoemd, heeft precies dezelfde ontstaanswijze als de bijzon. Het verschil is dat de ijskristallen net anders zijn gedraaid, waardoor het zonlicht ook in een andere hoek wordt afgebogen. Omdat de kring om de zon en de bijzon wel op dezelfde manier ontstaan, kan je ze ook tegelijk zien! Er is dan kring om de zon zichtbaar met de bijzon als felle stip op de boog.

Hier lees je meer over het ontstaan van een kring om de zon.

Kring om de zon (halo) en bijzon tegelijkertijd zichtbaar. Foto: Lammie van Elp

Met dit weer kan je een bijzon zien

Voor het ontstaan van een bijzon moet er dus bewolking hoog in de atmosfeer aanwezig zijn. Daarnaast moet de zon laag staan. Je hebt dus de grootste kans om een bijzon te zien vlak na zonsopkomst of vlak voordat de zon ondergaat. De toename in bewolking is een aankondiging voor een verandering in het weerbeeld. Wanneer er op een heldere dag steeds meer sluierbewolking arriveert, weet je dat het binnenkort zeer waarschijnlijk gaat regenen. De bekende uitspraak ‘kring om de zon, water in de ton’ gaat namelijk ook op wanneer je een bijzon ziet.

In ons meest uitgebreide weerbericht lees je of het weer geschikt is om een bijzon te zien.

Meer lezen over optische verschijnselen in onze atmosfeer

• Regenboog
• Kring om de zon (halo)

Vind je dit soort verklarende berichten interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.