Vrij zachte winter met grote verschillen

De winter van 2022-2023 was aan de zachte kant. December verliep een fractie te koud, maar januari en februari waren duidelijk zacht en daarmee komt de gemiddelde temperatuur uit op 5,2 graden (tegen 3,9 graden normaal). Wat vooral opviel was het grote contrast tussen de drie wintermaanden. In december konden we regionaal schaatsen op natuurijs, terwijl januari bijzonder nat was. Februari verliep op de meeste plaatsen juist zeer droog.

De gemiddelde wintertemperatuur komt in De Bilt uit op circa 5,2 graden. Daarmee eindigt de winter iets kouder dan vorig jaar, toen we een top-6 notering hadden in de lijst van zachtste winters sinds 1901. De afgelopen drie wintermaanden zagen we bijna alles passeren, zoals ijzel, sneeuw en winterse kou, maar ook recordhoge temperaturen. Toch ontbrak één ding in Nederland: een storm!

Opvallend rustige winter

Ondanks de doorgaans hoge temperaturen en westelijke winden, is het dus niet tot een storm gekomen. Voor een officiële storm moet ergens in ons land ten minste één uur lang een gemiddelde windkracht 9 gemeten worden. Normaal gesproken is dat zeker bij een westcirculatie een formaliteit: de afgelopen jaren kwam het veelvuldig tot stormen, in februari 2022 zelfs drie stuks binnen een tijdsbestek van enkele dagen.

Omdat de herfst van 2022 ook al geen storm kende, hebben we voor het eerst sinds 1933 (!) een periode van september t/m februari zonder storm in Nederland. Voor de winter zelfs was het alweer tien jaar geleden zonder officiële storm. Meer over het bijzonder rustige weer kun je hier lezen.

Vrij zacht, recordwarme Nieuwjaar

De winter was zoals gezegd gemiddeld vrij zacht. Het contrast was met name in december echter zeer groot. Zowel de landelijk laagste als hoogste temperatuur werd toen gemeten: van -10,6 graden op 14 december bij Eelde tot liefst 17,6 graden op oudejaarsdag in het Limburgse Ell. Die laatste waarde is een benadering van het all-time warmterecord voor december (17,8 graden te Buchten in 1953), maar werd dus nèt niet verbeterd. In De Bilt was dat wel het geval. Daar werd op oudejaarsavond het decemberrecord ruimschoots verbeterd met 15,9 graden.

Foto: Jan Horde

Ook de jaarwisseling verliep ronduit zacht met in Limburg zelfs bijna 17 graden midden in de nacht. In De Bilt werd even na middernacht meteen ook het all-time warmterecord voor januari gebroken met 15,6 graden, waardoor de waarde uit januari 1993 (15,1) van de eerste plaats werd gestoten.

Recordwarme oud en nieuw. Foto: Ab Donker

De rest van januari en ook februari verliepen vrij zacht, maar zonder heel hoge of lage uitschieters. Het aantal vorstdagen is in De Bilt uitgekomen op 32, tegen een langjarig gemiddelde van 35. Het aantal ijsdagen is blijven steken op 2; normaal gesproken zijn dat er 6. Officiële dagen met strenge vorst (een minimumtemperatuur lager dan -10,0 graden) kwamen deze winter niet voor, alleen lokaal in het oosten en noordoosten.

Vooral januari zeer nat

Het contrast in de neerslaghoeveelheid is minstens zo groot. Januari spande deze winter van afstand de kroon met gemiddeld over het land 108 millimeter, tegen 68 mm normaal. In een brede zone over Midden-Nederland viel tussen de 110 en ruim 145 mm neerslag. De Bilt beleefde met 142 mm zelfs de natste januarimaand sinds het begin van de meetreeks in 1901. Het natste KNMI-meetpunt was Rotterdam met 148 mm.

De neerslag viel overigens lang niet altijd als regen. De koude periode in december werd afgesloten met lokaal sneeuw en uiteindelijk ook ijzel; in de avond van zondag 18 december zelfs flink wat ijzel. In verschillende regio's veranderden wegen toen in heuse ijsbanen met talloze ongevallen tot gevolg. In die week gaf het KNMI tweemaal een code oranje uit voor gladheid door ijzel. Dat was op 20 en 26 januari opnieuw twee keer het geval: toen hadden we een code oranje voor sneeuwval en opnieuw ijzel. Op vrijdag 20 januari ontstond in het zuidoosten een pak sneeuw van plaatselijk 7 tot 12 centimeter, het hoogst gemeten sneeuwdek van de winter.

Bij Moergestel 7 cm sneeuw. Foto: Wouter van Bernebeek

Winterse neerslag in februari bleef grotendeels uit. Sowieso bleef het toen op de meeste dagen droog: In De Bilt viel in februari minder dan 20 millimeter, goed voor net geen top-20 notering in de lijst van droogste februarimaanden sinds 1901. In het westen en zuidwesten is de maandsom neerslag lokaal zelfs blijven steken op 7-8 millimeter.

Vrij normale zonneschijn

Qua zonneschijn was de winter vrij gemiddeld. Waar januari nipt aan de sombere kant eindigde, waren december en februari een fractie te zonnig. Inclusief de laatste dagen van februari komt de winter gemiddeld over het land uit op circa 225 zonuren tegen normaal 215 uren. Het zonnigste tijdvak zagen we van 12 t/m 18 december, gepaarde gaande met de winterse kou. Maar ook de tweede week van februari was tamelijk zonnig met toen regionaal 45-50 zonuren binnen relatief korte tijd.

Vorig jaar had de winter een gemiddelde temperatuur van 5,8 graden. Verder hadden we 21 vorstdagen, viel gemiddeld over het land 214 mm regen en scheen de zon ruim 220 uur.