Extreem lage waterstand en uitdrogende veendijken

Aanhoudend droog en warm weer zorgt voor het verder oplopen van het neerslagtekort. De waterstand in de grote rivieren is verlaagd en ook de veendijken komen hierdoor in problemen. Lees hier wat een aantal effecten zijn de droogte.

De afvoer van de Rijn bij Lobith zakt halverwege augustus naar een stand die in de afgelopen 100 jaar maar twee keer eerder is voorgekomen. Het waterpeil kan daarna nog verder dalen, want het blijft waarschijnlijk ook daarna nog droog en warm. Volgens Rijkswaterstaat daalt de afvoer van de Rijn in de loop van deze week tot onder de 800 kubieke meter per seconde en zakt dan verder naar minder dan 750 kubieke meter per seconde.

Lees ook: veel blauwalg in open water door droogte

Problemen voor watervoorziening en scheepvaart

De extreem lage waterstand heeft grote gevolgen voor de watervoorziening in Nederland. De scheepvaart ondervindt veel hinder doordat er minder lading meekan en door lange wachttijden bij veel sluizen. In het westen van het land dringt zout zeewater ver het land in. De IJssel staat al zo laag dat waterschap Vallei en Veluwe niet meer iedereen in de Noordelijke IJsselvallei van voldoende water kan voorzien. Elke dag gaan meer veerponten uit de vaart.

De grote rivieren staan zo laag doordat er onvoldoende water wordt aangevoerd vanuit Duitsland en Zwitserland. De waterstand in de Bodensee op de grens van beide landen daalt al sinds half juni en gaat richting de laagste stand die ooit is gemeten in deze tijd van het jaar.

Neerslagtekort koerst af op extreme waarden

Regenbuien die worden verwacht zijn onvoldoende om structureel iets aan de lage waterstanden te veranderen. Het neerslagtekort gaat richting de hoogste stand die in het zeer droge jaar 2018 is bereikt. Het tekort blijft voorlopig echter nog ver onder de hoogste stand in het recordjaar 1976, aldus het KNMI. Door het neerslagtekort zakt grondwater steeds verder weg. Waterlopen die afhankelijk zijn van regen vallen droog.

Scheuren in dijken door droogte

Steeds meer waterschappen houden de veendijken in hun gebied scherp in de gaten. Veendijken kunnen scheuren of verzakken als ze te ver uitdrogen door warmte en gebrek aan water. Het is belangrijk om scheuren en schades direct te repareren, zodat de binnenkant van het dijklichaam niet in contact komt met de buitenlucht en nog sneller opdroogt.

Dijkwachten inspecteren de dijken en zoeken naar scheuren. Beeld: ANP / Phil Nijhuis

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in Noord-Holland laat sinds deze week inspecteurs in tweetallen langs alle droogtegevoelige dijken lopen. Andere waterschappen zoals Delfland, Amstel Gooi en Vecht, Schieland en de Krimpenerwaard en Hollandse Delta deden dat al eerder. Voor zover bekend zijn tot nu toe geen ernstige schades ontdekt.

Gevaarlijke situaties door onstabiele dijken

Veen is een natte grondsoort, die veel water bevat. Verdwijnt dat water, dan krimpt het veen. De grond zakt dan letterlijk een stukje in. Zit het veen in of onder een dijk, dan zakt ook die dijk een beetje in, wat gevolgen heeft voor de stabiliteit. Er kunnen scheuren in de dijk ontstaan. In 2003 droogde een veendijk in Wilnis zo ver uit dat de dijk ging schuiven, waardoor evacuatie van inwoners nodig was.

De schappen waarschuwen hondenbezitters dat zij hun huisdier niet moeten laten graven op de dijk. Het gras dat het dijklichaam bij elkaar houdt is ook erg droog. Door graven kan makkelijk ernstige schade ontstaan.