Dit zijn parelmoerwolken

Wolken heb je in alle soorten en maten, maar parelmoerwolken zijn misschien wel de mooiste wolkensoort die je in Nederland kan zien. Wat deze spectaculaire parelmoerwolken precies zijn en hoe je ze kan herkennen lees je in dit artikel.

Parelmoerwolken zijn hele kleurrijke wolken die iets weg hebben van een mix tussen een regenboog en het noorderlicht. Je herkent ze aan een spetterend kleurenpalet dat geen enkele andere wolk heeft en dat maakt het zo bijzonder om te zien. Parelmoerwolken zijn helaas wel zeldzaam in Nederland. Ze komen slechts eens in de paar jaar voor en alleen in de winter. In Scandinavië worden ze veel vaker gespot.

Zeer fraaie parelmoerwolken boven Noord-Europa. Foto: AdobeStock / Geir

Zeer koude ozonlaag

Dat parelmoerwolken zo zeldzaam zijn heeft te maken met de weerscondities waarin ze ontstaan. Op de hoogte waar deze wolken zich vormen, zo’n 25 kilometer boven het aardoppervlak in de ozonlaag, moet de temperatuur dalen naar maar liefst -80 graden! Bij die temperatuur vormen zich in de ijle lucht kleine ijskristallen. Deze breken het witte licht dat van de zon komt op in verschillende kleuren, net als bij een regenboog of kring om de zon.

Mooie overgang in parelmoerwolken boven Nederland. Foto: Jannie de Graaf

Hoe kleiner de ijskristallen zijn, hoe mooier de parelmoerwolken worden. Bij de kleinste kristallen breekt het licht namelijk sterker en zie je een scherp verloop van kleuren. Deze pasteltinten lijken een beetje op parelmoer in de binnenkant van een schelp. Grotere ijskristallen geven egalere parelmoerwolken die roze of paars van kleur zijn. Soms zijn parelmoerwolken in een soort golvende structuur te zien. Dat gebeurt wanneer het hard waait op 25 kilometer hoogte.

Lees verder onder de foto's

Wat grotere ijskristallen produceren een roze gloed. Deze parelmoerwolken waren in 2016 boven Nederland te zien. Foto: Gieny Westra

Soms hebben parelmoerwolken een wat paarsige gloed. Foto: Ab Donker

Golvende parelmoerwolken in Scandinavië. Foto: Adobe Stock / Jack Gerhardsen

Wanneer kun je parelmoerwolken zien?

Parelmoerwolken zijn alleen te zien rond zonsopkomst en zonsondergang en tijdens de schemerperiode. Alleen als de lucht in de ozonlaag koud genoeg is, vaak in december, januari en februari, zijn deze wolken soms te zien. De koudste lucht is meestal te vinden in de gebieden rondom de Noordpool, maar soms stroomt de koudste lucht zuidwaarts uit en maken we ook in Nederland kans om de wolken te zien. Maar dan moeten er geen laaghangende wolken zijn die het zicht op de hogere atmosfeer ontnemen.

Dat is net op een ander moment dan waarop je in de zomer lichtende nachtwolken kan spotten. Die verschijnen namelijk tot een uur voor zonsopkomst en vanaf een uur na zonsondergang. Lichtende nachtwolken zijn overigens niet hetzelfde als parelmoerwolken. Ze ontstaan namelijk veel hoger in de atmosfeer dan parelmoerwolken, op maar liefst 80 kilometer boven de grond en hebben een zilverachtige gloed.