Wanneer kun je verbranden? Dit is de kracht van de zon!

Van eind maart tot en met september is de kracht van de zon op zonnige dagen hoog genoeg om vitamine D op te doen. Dit is belangrijk voor onze gezondheid, maar veel zonneschijn kan schadelijk zijn. Bij te lang onbeschermd zonnen kun je verbranden. Ook als je niet verbrandt kan te veel UV-straling jouw huid beschadigen en zorgen voor snellere veroudering. Lees hier wanneer de risico’s het grootst zijn.

Tussen 12 en 15 uur ’s middags staat de zon het hoogst aan de hemel en is de kans op verbranden het grootst. In april is de zonkracht (UV-index) midden op de dag normaal gesproken 3-5 en dit loopt op naar 6-7 vanaf eind mei tot en met juli. Rond de langste dag is de zon het krachtigst en wordt een enkele keer zonkracht 8 gemeten. Bij zonkracht 6-8 kan een gevoelige huid al binnen een kwartier verbranden. Dit zie je niet direct, want de roodkleuring die ontstaat door het verbranden wordt pas na enkele uren zichtbaar. Het is dan beter om midden op de dag niet in de volle zon te gaan zitten.

Op bewolkte dagen valt de zonkracht flink lager uit, maar zeker in de maanden mei-juli kun je ook met bewolking of in de schaduw nog steeds zonkracht 3-4 behalen. Dit komt door indirect zonlicht.

Is het komende dagen zonnig? Dat lees je in het weerbericht Nederland.

Vergissingen in de lente

Na de winter is onze huid nog niet gewend aan een hoge zonkracht. De zon zorgt voor de aanmaak van melanine, waardoor de huid donkerder wordt. Dit pigment beschermt ons tegen het UV-licht. Na de winter is deze natuurlijke bescherming nog veel minder aanwezig. Bij zonkracht 4 kun je tussen 12 en 15 uur ’s middags na een half uur al verbranden. De roodkleuring ontstaat pas enkele uren later, dus op het moment dat je rood begint te zien is de verbranding al een tijdje aan de gang.

Lees ook: Zoveel zon heb je nodig om vitamine D aan te maken

Veel mensen vergissen zich vooral op koude voorjaarsdagen in de kracht van de zon. De temperatuur en de zonkracht hebben niets met elkaar te maken. Het hoeft dus niet warm te zijn om te verbranden. Juist op dagen met een frisse wind wordt je huid niet warm en heb je niet in de gaten dat je verbrandt.

Check daarom in de periode april tot en met september altijd de zonkrachtverwachting en smeer je in als de tijd voorbij is dat je veilig onbeschermd kan zonnen en vitamine D kan opdoen. Begin van de ochtend en eind van de middag en in de avond verbrand je minder snel en kun je langer onbeschermd zonnen.

Bekijk de zonkrachtverwachting zeker ook als je naar het buitenland op vakantie gaat. Aan de Middellandse Zee is de zonkracht altijd veel hoger dan in Nederland. In de midzomer is de UV-index daar 11 à 12 en in de tropen wordt soms zonkracht 20 behaald.

Welke factor zonnebrandcrème heb je nodig?

Ga je lang de zon in dan is het aan te raden om vanaf zonkracht 4 zonnebrandcrème te gebruiken, maar niet iedereen verbrandt even snel en de huid van kinderen is gevoeliger dan die van volwassenen. Met onderstaande tabel kun je voor jouw huidtype uitrekenen hoe lang je bij een bepaalde zonkracht onbeschermd kan zonnen. Vervolgens kun je de tijd om veilig te zonnen vergroten door zonnebrandcrème te gebruiken.

Lees hier meer tips om niet te verbranden.

Wat bepaalt de kracht van de zon?

Naast de stand van de zon en de dikte van de bewolking zijn er nog twee factoren die de zonkracht bepalen. UV-straling wordt 10-20% versterkt door weerkaatsing van zand en water. Verse sneeuw en ijs weerkaatsten zelfs 80 tot 90 procent van de zonnestraling. Dit is de reden waarom je op een zonnige wintersportdag en op een stranddag sneller verbrandt. Bij aanwezigheid van stapelwolken of enkele velden sluierbewolking naast de zon kan je ook sneller verbranden dan wanneer je onder een staalblauwe hemel ligt te zonnen! UV-straling van de zon weerkaatst dan via meerdere stapelwolken richting jouw huid, waardoor de UV-straling tijdelijk fors meer kan zijn.

Ook de dikte van de ozonlaag is een belangrijke factor. Wanneer op grote hoogte in de atmosfeer (de stratosfeer) een gebied met lagere ozonwaarden aanwezig is worden we blootgesteld aan een hogere UV-index. Er wordt dan namelijk minder zonlicht onderweg naar het aardoppervlak geabsorbeerd door ozon. De fluctuaties in de dikte van de ozonlaag (15-50 km hoog) worden veroorzaakt door veranderingen in de winden die ozon verspreiden. Koude (polaire) lucht afkomstig uit het noorden van Europa is vaak rijker aan ozon dan warme (tropische) lucht afkomstig uit Zuid-Europa. Dus heel warm en zonnig weer gaat vaak samen met een hoge UV-index.

Animatiefilmpje door in60seconds.nl

Verschillende soorten UV-straling

UV is de afkorting van ultraviolet. Er zijn twee soorten ultraviolette straling: UVA- en UVB-straling. Zonlicht bestaat voor 95% uit UVA-straling en de overige 5% is UVB-straling. Het verschil is dat UVA-straling dieper in de huid doordringt en schade aanbrengt aan collageen en elastine. Dit zorgt voor huidveroudering. Als ezelsbruggetje kan je onthouden dat A voor Aging staat (ouder worden). De UVB-straling dringt minder diep in de huid door, maar is een stuk krachtiger! Dit type straling veroorzaakt beschadigingen aan huidcellen en dat leidt tot verbranding en in het ergste geval tot huidkanker. Het ezelsbruggetje hierbij is dat B voor Burning staat (verbranden). Om dit te voorkomen is de juist bescherming tegen beide vormen van deze straling cruciaal.

Soorten UV-straling. Bron: Adobe Stock / logo3in1

Zonkracht 9

De UV-index wordt in ons land gemeten bij het RIVM in Bilthoven. Het meetpunt in Bilthoven is op dit moment het enige officiële meetpunt in Nederland waar UV-straling wordt gemeten. Sinds 2006 werd in Bilthoven slechts vier keer een UV-index boven de 8 gemeten. In 2017 gebeurde dit maar liefst twee keer met op 11 juni zonkracht 8,7 en op 18 juni zonkracht 8,1. In het zuiden van het land wordt niet gemeten, maar het is aannemelijk dat daar zelfs waarden van boven zonkracht 9 zijn gehaald.

Het record voor het midden van Nederland is zonkracht 9,0 en dat werd gemeten op 25 juni 1995. De uitbarsting van de vulkaan Pinatubo op de Filipijnen (in 1991) zorgde in de jaren erna voor een dunnere ozonlaag.

Vind je dit soort artikelen interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.