Alles wat je moet weten over wolken die door vliegtuigen ontstaan

Waarom ontstaat achter een vliegend vliegtuig een bewolkingsspoor, wat vertelt het over de atmosfeer en hoeveel invloed heeft dit op het weer? Wat zijn chemtrails? En hoe ontstaat een pilotengat? Je leest het allemaal in dit artikel!

Op een mooie zonnige dag zie je ze vaak. Lange witte banen van wolken veroorzaakt door vliegtuigen. Soms zie je het vliegtuig ook en zie je de bewolking er ‘live’ achter ontstaan. Deze bewolking noem je condenssporen. In het Engels: contrails, wat een verkorting van condensation trails is.

Waterdamp uit vliegtuigen

Grote vliegtuigen vliegen doorgaans rond 10 kilometer hoogte in de atmosfeer. Hier vriest het altijd. De temperatuur ligt meestal tussen -35 en -50 graden. Bij de verbranding van vliegtuigbrandstof (kerosine) komt water vrij. Deze waterdamp condenseert en bevriest tot ijskristalletjes en vormt zo de bewolking.

Wat vertellen de wolken door vliegtuigen over het komende weer?

Als de condenssporen snel weer oplossen dan is de lucht op hoogte droog. De kans is dan groot dat het stabiele (droge en zonnige) weer nog een tijdje aanhoudt. Lossen de vliegtuigstrepen niet of nauwelijks op dan is lucht op hoogte zeer vochtig. Een meer wisselvallig weertype ligt dan op de loer.

In de lente van 2020 was de lucht boven Nederland bijzonder vaak strakblauw. Er vlogen toen veel minder vliegtuigen door de coronacrisis.

Gevolgen van wolken door vliegtuigen voor het weer

De gevolgen van condenssporen op het weer zijn heel beperkt. Op een zonnige zomerdag schijnt de zon namelijk gewoon door deze bewolking heen. Bij heel veel vliegtuigbewolking kan de maximumtemperatuur iets lager uitkomen, maar in de nacht koelt het hierdoor juist weer minder hard af. Een voordeel op een zomerdag is dat de zonkracht wat lager uitkomt, zodat je minder snel verbrandt.

Wat zijn chemtrails?

Het woord chemtrail is een samentrekking van chemical trail (chemisch spoor). Er wordt dus een condensspoor bedoelt met extra chemicaliën. Complotdenkers beweren dat chemtrails worden gebruikt door (overheids)instanties voor allerlei doeleinden. Aanhangers van deze theorieën denken vaak dat gewone condenssporen snel horen te verdwijnen en chemtrails veel langer blijven hangen. Dit is niet waar. Hoe lang condenssporen blijven bestaan hangt namelijk af van wind, temperatuur en vooral de luchtvochtigheid in de laag waar de bewolking is gevormd.

Overigens komt bij de verbranding van kerosine wel meer vrij dan alleen waterdamp. Het levert ook een productie van broeikasgas CO2 op en een aantal luchtvervuilende stoffen. Deze vervuiling is echter niet met het blote oog zichtbaar en heeft niets te maken met de zogenaamde ‘chemtrails’.

Hoe ontstaat een pilotengat?

Een vliegtuig kan niet alleen bewolking maken, maar ook een gat in de wolken veroorzaken. Dit kan gebeuren als een vliegtuig door een dunne laag kleine stapelwolkjes op middelbare of hoge hoogte vliegt. We noemen deze bewolking altocumulus of cirrocumulus.

Pilotengat. Foto: Adobe Stock / Brett

Deze bewolking bestaat, in geval van het ontstaan van een pilotengat, vaak voor het grootste deel nog uit druppels. Deze druppels zijn wel kouder dan 0 graden, maar ze zijn niet bevroren tot ijskristal door het ontbreken van condensatiekernen. Het vliegtuig veroorzaakt bewegingen in de lucht en de verbrandingsmotoren verspreiden condensatiekernen (bijvoorbeeld kleine roetdeeltjes). Er ontstaan ijskristallen en vanwege de grote hoeveelheid aanwezige onderkoelde druppels groeien deze ijskristallen heel snel. De grote ijskristallen (sneeuwvlokken) beginnen vervolgens door de zwaartekracht te vallen.

In een wijde cirkel rondom de plek waar het vliegtuig door de wolken heen vloog zijn dan (vrijwel) alle onderkoelde druppels verdwenen en daardoor is er een gat in de wolk ontstaan.

Vind je dit soort verklarende berichten interessant? Schrijf je dan in voor de gratis Weeronline nieuwsbrief.