Waarom mist zo sterk per plaats kan verschillen

Je rijdt lekker over de snelweg. Het zicht is goed, dus muziekje aan en gaan met die banaan. Tot je plotseling de mist in rijdt. In die paar honderd meter wordt het zicht ineens zo slecht dat je zelfs vaart moet minderen! Hoe kan dat toch zo snel gaan? In dit artikel leggen we uit waarom mist zo sterk per plaats verschilt, plotseling opdoemt en in korte tijd ontstaat.

Mist is niets anders dan een wolk die zich aan de grond bevindt. Wolken bestaan uit miljoenen kleine waterdruppeltjes en vormen zich wanneer de omstandigheden precies goed zijn. Voor het ontstaan van wolken zijn twee dingen heel belangrijk: de hoeveelheid vocht in de lucht en de temperatuur.

Lees ook: Dit is wanneer je je mistlampen aandoet

Cold as ice

Pas wanneer het genoeg afkoelt én de lucht vochtig genoeg is, dan ontstaan al die kleine druppeltjes. Dit noemen we condensatie. Vergelijk het met het openen van je vriezer. Wanneer je dat doet, zie je er een soort damp uitkomen. Door de kou verandert waterdamp, dat is water in gasvorm, buiten je vriezer in minuscule druppeltjes.

Vocht en kou zijn twee ingrediënten voor het ontstaan van wolken, maar de vorming van mist is net een wat lastiger recept. Bij mist speelt de wind namelijk ook een belangrijke rol. Als het te hard waait, dan worden alle waterdruppeltjes weggeblazen en krijg je helemaal geen mist of hooguit wat nevel. Voor mist moeten de druppels immers heel dicht bij elkaar zitten.

Maar als het niet waait, ontstaat ook geen mist. Als het windstil, koelt het aardoppervlak veel sterker af dan de lucht. De waterdruppeltjes vormen dan niet in de lucht, maar op voorwerpen zoals je auto of in het gras, dauw dus. Een zwakke wind, windkracht 1 of 2 is precies goed voor de vorming van mist.

Lees ook: Hoe ontstaat mist?

Mistbank boven besneeuwd weiland in de winter met auto op de achtergrond. Foto: Martin Vye.

Klein wereldje, maar ook kleine verschillen

Dat mist zo sterk per plaats kan verschillen, heeft voor een belangrijk deel te maken met de temperatuur. Misschien is het je weleens opgevallen dat het op het platteland vaker mistig is dan in de stad. Dat komt doordat het boven de weilanden vaak kouder is dan binnen de bebouwde kom. Juist die lagere temperaturen zijn nodig om waterdamp in de lucht te laten condenseren tot druppeltjes. Dit gaat heel plotseling en echt bij een bepaalde temperatuur. Dat is vergelijkbaar met water dat bij 0 graden bevriest.

Net boven nul is water vloeibaar en net onder nul is het vast. Alleen speelt bij de vorming van mist de luchtvochtigheid ook een rol, waardoor mist niet elke keer bij exact dezelfde temperatuur ontstaat. Vandaar dat je ineens een mistbank in kan rijden, terwijl het daar misschien een halve graad kouder is.

Mist boven meer met bootje op voorgrond. Foto: Ton Wesselius.

Buitje hier, buitje daar

Een tweede reden dat mist per plaats sterk kan verschillen heeft te maken met neerslag. Als ergens een bui over getrokken is, dan is de lucht op die plek veel vochtiger dan waar het droog is gebleven. Een koude nacht met weinig wind kan er dan juist voor zorgen dat mist ontstaat op de plekken waar het heeft geregend. Overigens komt mist ook vaker voor in gebieden met grote wateroppervlakken zoals rivieren en meren, of met een natte klei- of veengrond.

Lees ook: Dit is waarom het juist in de herfst zo vaak mistig is

Conclusie

Verschillen in temperatuur, luchtvochtigheid en wind zorgen ervoor dat mist van plek tot plek wel of niet voorkomt. Juist op plekken waar het kouder en vochtiger is, ontstaat makkelijker mist. Kleine verschillen zorgen ervoor dat mist ineens ontstaat, of juist verdwijnt.