In deze periode hebben we de meeste last van de laagstaande zon

Een laagstaande zon speelt ons tijdens de spits nog wel eens parten. In dit artikel vertellen we wanneer de zon het meest hinderlijk is en hoe dit verandert met de seizoenen.

Het moment van zonsopkomst of zonsondergang zelf is niet het tijdstip waarop de zon hinderlijk in je gezicht kan schijnen. Sterker nog, het geeft juist aan wanneer de overlast voorbij is (zonsondergang) of juist begint (zonsopkomst).

Het tijdstip van zonsondergang is het moment waarop het laatste deel van de zon achter de horizon verdwijnt. Het is dan nog niet donker omdat de zon minder dan 6 graden onder de horizon staat. Door breking en verstrooiing kan het zonlicht jouw omgeving nog steeds bereiken.

Bij zonsopkomst werkt het precies andersom. Het begint eerst te schemeren en geleidelijk wordt het licht. Zodra de zon net zichtbaar is boven de horizon spreken we van zonsopkomst. Dit betekent overigens niet dat je de zon al kunt zien. Behalve het weer is het ook afhankelijk van jouw omgeving of de zon op dat moment al te zien is. Bebouwing, bossen en natuurlijk heuvels of bergen kunnen er voor zorgen dat je de zon in de ochtend iets later zien en deze aan het eind van de dag eerder verdwijnt. Maar aan de top van een berg die uitkijkt over een vlakte kun je de zon eerder zien opkomen.

Wanneer is de zon het hinderlijkst?

De zon is het meest hinderlijk wanneer zij hoog genoeg boven de horizon staat om helemaal zichtbaar te zijn en laag genoeg om onder je zonneklep van je auto door te schijnen. Ook als de zon iets hoger staat kan deze flinke overlast veroorzaken bij bijvoorbeeld het lezen van verkeersborden en bij het wachten voor een stoplicht boven de weg. In de periode van een kwartier tot anderhalf uur voor zonsondergang en na zonsopkomst is de kans op verblinding het grootst. Verblinding door de zon kan het hele jaar optreden, ook in de zomer. Dit treedt alleen heel vroeg op in de ochtend en later in de avond, wanneer veel minder mensen op de weg zijn. Daarnaast gaat de zon wat sneller op en onder waardoor de periode van overlast korter is.

Aanloop van spits gevoelig voor tegenlicht zon

Door het felle tegenlicht van een laagstaande zon wordt het moeilijker om weggebruikers goed van elkaar te kunnen onderscheiden, het zien van verkeersborden en de wegbelijning. Dit maakt het lastig om de snelheid van medeweggebruikers in te schatten en om te reageren op veranderingen in het verkeer. Om deze redenen is een laagstaande zon nog hinderlijker voorafgaand aan het ontstaan van een file wanneer het verkeer nog met een redelijke snelheid rijdt. Is de file eenmaal ontstaan, dan hoef je alleen op het verkeer om je heen te concentreren en is verder vooruitkijken minder nodig. Gemiddeld duurt de ochtendspits van 06:30 uur tot 09:30 uur en valt het hoogtepunt rond 08:30 uur. De avondspits is van 15:30 uur tot 19:00 uur en de grootste drukte om 17:30 uur.

Zo verschuift de periode waarin de zon het laagst staat

De laagstaande zon valt samen met de aanloop van de ochtendspits als de zon opkomt tussen 06:45 en 08:00 uur. Komt de zon later op, dan kan de staart van de ochtendspits natuurlijk wel veel hinder ondervinden en in korte tijd een file veroorzaken, maar dit is minder ongunstig dan wanneer het hoogtepunt van de spits nog moet komen. Na de zomervakantie begint dit eind augustus al in de vroege ochtendspits te spelen en schuift in de weken daarna langzaam wat naar achteren. In de laatste tien dagen van september valt het eerste uur zon samen met het uur voorafgaand aan de top van de ochtendspits. In de eerste helft van oktober verschuift het tijdstip van zonsopkomst langzaam richting 08:00 uur en in de laatste tien dagen staat de zon laag wanneer de ochtendspits weer op zijn retour is.

Ingaan zomer- én wintertijd ongunstig voor ochtendspits

Het ingaan van de wintertijd geeft tijdens de ochtendspits vaak extra problemen. De aanloop van de spits heeft plotseling weer een vol uur laagstaande zon, waar mensen aan moeten wennen. Pas in de laatste tien dagen van november komt de zon laat genoeg op om veel mensen veilig in het donker naar hun werk te laten gaan.

Laagstaande zon. Foto: Eva Vogel.

In het voorjaar begint de laagstaande zon de laatste week van januari de spits in toenemende mate parten te spelen. Eind februari staat de zon erg laag wanneer veel mensen ’s ochtends in de auto stappen. Daarna verschuift het moment met de laagste zonnestand naar een vroeger moment in de spits. Eind april komt de zon zo vroeg op dat veel mensen het moment met de laagste zonnestand missen. Alleen met het ingaan van de zomertijd valt het moment met de lage zonnestand opeens weer hinderlijk in de aanloop naar het spits-hoogtepunt.

Lees ook: Geen winter- en zomertijd, maar vierseizoenentijd!

Avondspits alleen 'last' van wintertijd

In de herfst hebben automobilisten in toenemende mate kans op een laagstaande zon tijdens de avondspits. In september beperkt staat de zon echt laag na 17.30 uur, wanneer de drukte vaak weer afneemt. In oktober kun je al vanaf 16:30 uur een felle lage zon verwachten. Met het ingaan van de wintertijd is het in de avond eerder donker en neemt de kans op verblinding om 17:00 uur sterk af. In december staat de zon al om 16:15 uur zo laag dat de overlast afneemt. Het drukste deel van de spits vindt dan plaats in het donker.

Aan het eind van de winter worden de dagen weer wat langer en vooral in februari staat de zon laag in een periode anderhalf uur voor het hoogtepunt van de avondspits. In de loop van maart verschuift de periode met de laagste zon naar de tweede helft van de spits. En zodra de zomertijd ingaat wordt het nog later donker. De zon speelt dan opeens een veel kleinere rol tijdens de spits.

Wat kun je doen tegen een felle zon?

Het dragen van een zonnebril en het gebruiken van de zonneklep in je auto liggen natuurlijk voor de hand. Ook het dragen van een petje kan helpen, zeker als de zon net langs je zonneklep schijnt. Verder is het belangrijk om je autoruit goed schoon te houden. Vuil kan in de zon oplichten en jouw zicht op het verkeer sterk belemmeren. Tot slot is het goed om rekening te houden met andere weggebruikers door je snelheid aan te passen en niet abrupt te remmen.