Dit is het absolute kouderecord van Nederland

Het is vandaag precies 82 jaar geleden dat de laagste temperatuur ooit in ons land werd gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 graden. Dit zijn temperaturen die wij, door de klimaatverandering, hoogstwaarschijnlijk nooit meer zullen meemaken. Hoe werd het hier zo koud en waarom kan het juist op deze plek zo extreem afkoelen? We leggen je het uit in dit artikel.

De winter van 1963 was met een gemiddelde van -3.0 graden de koudste winter ooit gemeten, maar de winter van 1942 verliep met een gemiddelde temperatuur van -1.9 graden ook zeer koud. Zeker als we het vergelijken met het huidige gemiddelde van onze winters. Dit ligt namelijk rond 4 graden. Het meest opvallende van de winter van 1942 was bij uitstek de dagen met zeer strenge vorst (dit is wanneer de temperatuur lager uitvalt dan -15 graden). De Bilt kende deze winter maar liefst 7 dagen met zeer strenge vorst. Normaal gesproken kwam het in die tijd op slechts 1 dag tot zeer strenge vorst.

Lees hier wat de koudste winters uit onze geschiedenis zijn.

Ideale setting

Voordat het zo koud kan worden moet er natuurlijk heel wat gebeuren in meteorologisch opzicht. We hadden op 27 januari 1942 dan ook te maken met een ideale setting voor echt ijskoude temperaturen. De dagen voordat het record werd gebroken was er een dik pak sneeuw gevallen in grote delen van het land. Op sommige plekken was zelfs sprake van een sneeuwdek van maar liefst 40 centimeter. Door de invloed van hoge druk stond er nauwelijks wind. In combinatie met een oostenwind werd ijskoude lucht aangevoerd en boven een sneeuwdek zakte de temperatuur op meerdere weerstations richting -25 graden. Uiteindelijk werd deze nacht de koudste temperatuur in Winterswijk gemeten, -27,4 graden. Het is niet uitgesloten dat het op sommige plekken in ons land nog kouder werd, maar door het gebrek aan weerstations zullen we dit helaas nooit weten. De laagste temperatuur in de Bilt is ook in dezelfde nacht gehaald. Hier koelde het af naar -24,7 graden. Ook onze oosterburen hebben deze nacht de koudste temperatuur ooit gemeten. Hier werd het op weerstation Eslohe -31.2 graden. Moet je nagaan hoe extreem koud die nacht geweest moet zijn!

Waarom wordt het hier eerder extreem koud dan in het westen?

Winterswijk ligt in het oostelijke deel van de Achterhoek, dichtbij de grens met Duitsland. Het heeft hier een stuk minder invloed van de zee dan de plaatsen in de westelijke helft van het land. Hierdoor kan de temperatuur in de zomers een stuk hoger uitvallen, maar in de winters ook een stuk lager. Het zeewater van de Noordzee is bij ons, ten opzicht van andere plekken in de wereld die op dezelfde breedtegraad liggen, uitzonderlijk warm. Doordat wij in Nederland regelmatig te maken hebben met een zuidwestelijke wind wordt in de winter relatief zachte en milde lucht aangevoerd. Alleen met een oostenwind kunnen wij dus echt te maken krijgen met extreem koude temperaturen. De plekken waar dit dan eerder gebeurt zijn plaatsen in het oosten van het land, zoals een Winterswijk.

Laatste keer extreem koud in 2012

De laatste keer dat we met extreme kou te maken kregen is ook alweer een tijdje geleden. Op 4 februari 2012 was namelijk ook sprake van een ideale setting waardoor de temperatuur flink onderuit schoot op bepaalde plekken in ons land. Echte transport kou uit het oosten zorgde ervoor dat het boven een dik sneeuwdek afkoelde tot maar liefst -22,9 graden in Lelystad. Net zoals op 27 januari 1942 was er toen sprake van brede opklaringen in combinatie met hoge druk boven ons land. Al met al perfecte omstandigheden voor zeer koude temperaturen. Dit is nog altijd de laagste temperatuur van de 21e eeuw.

De koudste nacht van de 21e eeuw.