Zo koud wordt het in de winter in Finland

De Nederlandse winter verloopt lang niet altijd koud en vaak is er maar een korte periode met sneeuwval, als die er al is. Winterweer is wel elders te vinden in Europa, om wat specifieker te zijn, in Finland. In dit artikel lees je hoe koud het kan worden in Finland, hoe lang de winter duurt en of je iets van klimaatverandering merkt in Finland.

Grote regionale verschillen

Finland is met een oppervlakte van 338 duizend vierkante kilometer een stuk groter dan Nederland en de meeste Finnen wonen in het zuiden van het land. Doordat het land zo groot is, lopen de verschillen tussen de regio’s ook verder uiteen. Dat is goed te zien als je kijkt naar de gemiddelde temperatuur in de winter. Dit gemiddelde is gebaseerd op temperatuurmetingen die van 1991 tot en met 2020 zijn gedaan.

De onderstaande kaart is van het Fins Meteorologisch Instituut, FMI, dat is het KNMI van Finland. Hier is de gemiddelde temperatuur in de wintermaanden (december, januari, februari) weergegeven. Zoals je kunt zien wordt het in het zuiden van Finland, aan de Baltische zee, gemiddeld nul graden of net een paar graden onder nul. Echter, hoe noordelijker je gaat, des te lager ligt de gemiddelde temperatuur. Logisch ook, want je komt dichter bij de poolcirkel in de buurt. Zo ligt de gemiddelde temperatuur, het gemiddelde van dag en nacht, in Fins Lapland onder -10 graden.

Gemiddelde temperatuur in Finland in de wintermaanden, 1991-2020. Bron: Finnish Meteorological Institute (FMI), 2023.

Ook valt er vrijwel elke winter sneeuw. De dag waarop de eerste sneeuwval plaatsvindt verschilt sterk tussen het noorden en het zuiden van het land. Gemiddeld valt de eerste sneeuw in het noorden tussen eind september en halverwege oktober, terwijl de eerste sneeuwval in Zuid-Finland vaak pas rond of na half november is. Finland heeft weinig hoogteverschillen, maar toch zijn er een aantal (kleine) skigebieden. Ook langlaufen is erg populair, zelfs in de hoofdstad zijn plekken waar je dit kunt doen (als er genoeg sneeuw ligt).

De winter in Finland is niet alleen kouder dan onze winter, hij duurt ook nog eens langer. Het is zelfs het langste seizoen in Finland. Volgens het FMI duurt de winter in Zuid-Finland gemiddeld 100 dagen en in Fins Lapland gemiddeld 200 dagen. Toch is het in de winter niet altijd onder nul. Als de wind uit het zuiden waait wordt er vaak zachte lucht aangevoerd. De temperaturen kunnen dan tot in Fins Lapland boven het vriespunt uitkomen.

De koudste winterdagen

In Finland worden de koudste dagen gemiddeld waargenomen als januari op haar einde loopt. Alleen langs de kust vallen die dagen gemiddeld iets later, namelijk in het begin van februari. Dat komt doordat de Baltische zee langzamer afkoelt dan het land. De allerlaagste temperatuur die ooit is gemeten in Finland is -51,5 graden. Dat was in 2010 in Kittilä Pokka, dat is een kleine plaats in Fins Lapland. De laagste temperatuur in Helsinki is -34,3 graden en dat was in 1987. Ook in de hoofdstad kan het dus behoorlijk koud worden.

Sneeuw in Saariselkä, Fins Lapland (29-11-2022). Foto: Manouk Vermeulen.

Klimaatverandering, merk je dat ook in Finland?

Ook in Finland merk je dat het klimaat opwarmt. De winter is het seizoen dat tot nu toe het meest opwarmt. In de zomer is de temperatuurafwijking kleiner. Klimaatverandering is vooral te merken aan hogere temperatuurgemiddelden, maar het aantal sneeuwdagen neemt ook lichtelijk af doordat het klimaat opwarmt.

Hieronder zie je een kaart uit januari 2023 met daarop de gemiddelde temperatuurafwijking ten opzichte van de gemiddelde temperatuur in de klimaatperiode 1991-2020. Hierop is goed te zien dat het in januari 2023 gemiddeld warmer was dan de gemiddelde temperatuur in de periode 1991-2020. In Zuid-Finland was het ‘slechts’ 2 tot 3 graden warmer, maar verder naar het noorden zijn afwijkingen van 5 graden te zien.

De gemiddelde temperatuurafwijking in januari 2023 ten opzichte van de klimaatperiode 1991-2020. Bron: Finnish Meteorological Institute (FMI), 2023.

De winter van 2019/2020 is ook noemenswaardig. Die was namelijk recordzacht. In Fins Lapland lag de gemiddelde temperatuur van december tot en met februari 2 tot 5 graden boven het langjarig gemiddelde en Zuid-Finland deed daar nog een schepje bovenop. Daar lag de gemiddelde temperatuur 6 à 7 graden boven het langjarig gemiddelde. Die winter ging in Zuid-Finland de boeken in als een winter met zeer weinig sneeuw. Er waren in Helsinki in totaal slechts 9 dagen met een sneeuwdek. Ter vergelijking, het vorige record van laagste aantal sneeuwdagen in de winter in Helsinki stond op 45 sneeuwdagen. Volgens het FMI gaan dit soort zachte winters in de toekomst steeds vaker voorkomen.

Conclusie

Het zal waarschijnlijk geen verrassing zijn dat de winters in Finland gemiddeld kouder zijn dan de Nederlandse winters. Toch kunnen er ook in Finland zachte winters voorkomen en door klimaatverandering zullen zachte winters in de toekomst waarschijnlijk steeds vaker voorkomen. Ben je benieuwd welk weer je de komende tijd in Finland kunt verwachten? Bekijk dan hier de weersverwachting.