Wat te doen bij onweer?

Wat moet je doen als het onweert? Bij onweer is het altijd goed om even te schuilen. Je kunt het beste naar binnen gaan, maar ook in de auto ben je veilig voor blikseminslag. In het open veld of in een open boot op het water loop je meer gevaar. Probeer bij naderend onweer zo snel mogelijk de wal te bereiken en maakt je in het open veld zo klein mogelijk. Als je toch wil schuilen onder een boom, doe dat dan niet onder een eik.

Onweer komt in Nederland het hele jaar voor. Op de 15 landelijke stations komen gemiddeld 21 tot 31 dagen met onweer voor. De helft van die dagen valt in de zomer. Het komt in de zomer niet alleen vaker tot onweer, maar de bliksems zijn dan ook veel sterker. Een onweerscomplex kan duizenden ontladingen veroorzaken en op een dag met meerdere onweerscomplexen zijn zelfs tienduizenden ontladingen mogelijk.

Onweer ontstaat wanneer binnen een bui positieve en negatieve lading van elkaar worden gescheiden. Door de stijgende warme lucht en de dalende koude lucht wordt de onderkant van de wolk negatief geladen en de bovenkant positief. Onder de wolk ontstaat op de aarde een positief geladen veld dat met de wolk meebeweegt. Als het spanningsverschil te groot wordt volgt een ontlading door een vonk (bliksemflits). De elektronenstroom van de vonk verhit de lucht kortstondig en de snelle uitzetting van de lucht veroorzaakt een schokgolf en is hoorbaar als donder.

Bliksem slaat in op hoogste punt

De meeste ontladingen vinden plaats in een onweerswolk zelf en tussen verschillende wolken. Door tijdelijke toename van het ladingsverschil tussen de onderkant van de wolk en de aarde kan de bliksem op aarde inslaan. Hoge puntige objecten maken veel grotere kans op blikseminslag, doordat de afstand tot de wolk kleiner is en er een kleiner ladingsverschil nodig is voor een inslag.

Bij een naderend onweer is het belangrijk dat je je niet op een plek bevindt die gevoelig is voor inslag. Schuilen onder een alleenstaande boom is niet raadzaam, omdat de kans groot is dat de bliksem in de boom slaat en niet in de grond. Toch zijn er ook verschillen tussen bomen. Het looizuur van een eik is een goede geleider waardoor deze boom bliksem ‘aantrekt’. Als je onder een boom schuilt waar de bliksem inslaat kun je gewond raken doordat de stroom via de omgeving wegtrekt. Daarnaast kan door sterke verhitting een deel van de stam openbarsten.

Waar ben je veilig?

In de stad is de kans om op straat getroffen te worden door de bliksem erg klein. De hoge gebouwen zullen de bliksem opvangen en vaak zijn deze met een kabel geaard. Toch kun je het beste binnen zitten. In een auto of een gesloten metalen boot ben je veilig, doordat de metalen constructie het ontstaan van een elektrisch veld binnenin voorkomt. Ook passagiers in vliegtuigen zijn beschermd door het metalen vliegtuigframe.

In het open veld en op het water in een open boot ben je bijzonder kwetsbaar. Plat op de grond liggen is niet verstandig, omdat je het oppervlak waarmee je in contact staat met de aarde vergroot. Daardoor kan in geval van een nabije inslag de stroom niet alleen door de aarde, maar ook via je lichaam een weg banen. Het beste kun je jezelf zo klein en laag mogelijk maken door te hurken met je hoofd naar beneden en met je voeten bij elkaar. Als het mogelijk is kun je een droge greppel opzoeken om te schuilen, maar ook dan moet je je zo klein mogelijk maken. Bij naderend onweer kun je het beste open water mijden.

Sint-Elmusvuur

In hele bijzondere gevallen veroorzaakt het sterke positief geladen veld onder een onweerswolk kleine vonkjes of vlammetjes die vanaf objecten en je lichaam opspringen. Dit is een teken dat de bliksem elk moment kan inslaan. Laat dan alle metalen voorwerpen, zoals een fiets, onmiddellijk los en maak jezelf klein.