Hier komt “Maart roert zijn staart” vandaan!

In maart komt de winter of de maandenlange herfst eindelijk ten einde en dienen de eerste lentedagen zich aan. Eindelijk weer zon en aangename temperaturen! Maar wie denkt dat de lente definitief is doorgebroken komt in maart vaak van een koude kermis thuis. Maartse buien of een ijzig koude wind kunnen alle lenteaspiraties bevriezen. Hier komt de weerspreuk “Maart roert zijn staart” vandaan.

In maart warmt het vaak flink op. Dat zien we terug in de klimaatgemiddelde temperaturen. Normaal is het begin maart ’s middags 8 of 9 graden en in het midden van de maand zitten we al op 9 tot 11 graden. In het laatste deel van maart komen we uit op 10 tot 12 graden. De opgaande lijn vlakt dus aan het einde van de maand wat af.

Ook de nachttemperaturen vertonen deze trend. Begin van de maand is een minimum van 1 tot 3 graden gebruikelijk, halverwege 2 tot 4 graden en aan het eind van maart ook 2 tot 4 graden.

Meer noordenwind dan eerder in de maand

Overheersende noordelijke winden vormen de verklaring voor de hapering van de lente in maart. Met die noordenwind wordt koude lucht vanaf de Noordpool over de Noordzee aangevoerd en daarin ontstaan vaak winterse buien met regen, onweer, hagel en natte sneeuw. Deze buien trekken vervolgens vooral overdag over ons land heen. Dit veroorzaakt een guur weertype! Tijdens opklaringen kan het ’s nachts nog flink vriezen. Een risicovolle periode voor fruittelers, zeker later in de maand als er al bloesem aan de bomen zit. Ook tuinieren vraagt om voorzichtigheid!

Maartse buien vanaf de Noordzee. Foto: Jannes Wiersema

Matige vorst goed mogelijk

In de laatste elf dagen van de maand (de derde decade) duikt de temperatuur vaak nog een paar keer flink onder het vriespunt en soms vriest het landinwaarts zelfs matig. Op de huidige meetpunten is de laagst gemeten temperatuur in deze periode -8,1 graden, gemeten op 29 maart 2013 in Herwijnen. In maart 2013 was het tijdens de slotperiode (21 tot en met 31 maart) volop winter met elke nacht vorst en ook overdag kwam de temperatuur slechts een paar graden boven nul. Nog nooit verliep het slot van maart zo koud! Op 5 en 6 maart was het nog fraai lenteweer geweest met veel zon en maxima van 15 tot 18 graden!

Toch is het in verleden nog wel eens veel kouder geweest. Het koudst was het op 24 maart 1899. Het vroor toen zelfs streng met in Winterswijk -14,0 graden en in De Bilt -11,8 graden.

Lees ook: April doet wat hij wil

Toch roert maart niet altijd zijn staart

Niet altijd weet de wind eind maart de koude noordhoek te vinden. Sommige jaren waait het juist uit het warme zuiden en dan maken winterse buien geen schijn van kans. Sterker nog soms komt het al tot meerdere warme dagen met maxima van 20 graden of meer.

De hoogste temperatuur ooit gemeten in De Bilt in de laatste elf dagen van maart bedraagt 23,9 graden, gemeten op 29 maart 1968. Op 31 maart 2021 werd het in De Bilt 23,8 graden. Op deze dag staat wel het record gemeten over het hele land. In Arcen, Limburg was het zomers warm met 26,1 graden.

Hoe de staart van maart zich dit jaar roert lees je in het meest uitgebreide weerbericht van Nederland.