Dit is waarom het de afgelopen weken zulk extreem weer is in de wereld

31 juli 2021, 08:59

Dronebeeld van wateroverlast in Limburg

Valt het jou ook op dat het de afgelopen weken zulk extreem weer is? In de VS woeden al een tijd lang enorme bosbranden, Europa kreeg te maken met zware overstromingen en nu sneeuwt het in Brazilië. Is het weer op dit moment echt zo extreem, of lijkt dat maar zo? En moeten we ons zorgen maken over de toekomst? Wij geven je antwoord op deze en andere belangrijke vragen rondom het extreme weer.

Hoe bijzonder is het nou eigenlijk dat de hele wereld met extreem weer te maken heeft?

Normaal is het vrijwel elke dag ergens op aarde extreem weer. Vaak gaat het dan om zeer plaatselijk noodweer, of om een lokaal temperatuurrecord. Voor die specifieke plek komt dat weer zeker niet elk jaar voor en daarom noemen we het extreem. Als je kijkt naar de hele wereld, dan is extreem weer dus niet zo bijzonder.

Toch is het extreme weer dat we nu zien wel speciaal. Dat komt doordat die extremen in hele grote gebieden plaatsvinden. Zo bleef tijdens de overstromingen in België, Duitsland en Nederland in de getroffen gebieden bijna geen dal gespaard en teisteren bosbranden in de VS en Siberië grotere gebieden dan mensen ooit hebben meegemaakt. En als klap op de vuurpijl werd het in Canada bijna 50 graden.

Waardoor is het nou op zoveel plaatsen extreem weer?

Dat het weer de afgelopen weken zo extreem is, berust deels op toeval. Soms komen eenmaal meer extremen voor dan anders, zonder dat daar een reden voor is. Wel is het zo dat in het weer veel dingen met elkaar samenhangen. Wat in Amerika gebeurt, heeft (indirect) invloed op het weer in Europa. Je hebt vast weleens gehoord van het ‘butterfly effect’. Dat betekent dat het klappen van de vleugels van een vlinder een orkaan kan veroorzaken aan de andere kant van de wereld. Dit gebeurt natuurlijk niet letterlijk, maar er zit wel een kern van waarheid in. Zo zorgt kouder zeewater voor de kust van Peru bijvoorbeeld voor meer neerslag in Azië.

Ook weer uit het verleden kan van invloed zijn. Dat zie je nu in de VS. Juist omdat de afgelopen winter in het westen van de Verenigde Staten veel droger was dan normaal en er in de zomer nauwelijks een druppel regen valt, hebben ze nu met enorme bosbranden te maken. Ook de mens speelt overigens een rol, bijvoorbeeld door veel water te verbruiken.

Overigens zorgen smartphones en social media er tegenwoordig voor dat het lijkt alsof er meer extreem weer is. Nieuws bereikt daardoor namelijk razendsnel de andere kant van de wereld. Vroeger bleven meer extreme weersomstandigheden onder de radar dan tegenwoordig.

Wat heeft het extreme weer in Europa veroorzaakt?

Je hebt er misschien weleens van gehoord, maar voor het weer in Europa is de zogenaamde straalstroom enorm belangrijk. Dat is een soort kronkelende rivier op 8 kilometer hoogte met hele hoge windsnelheden, tot ruim 300 km/uur! Deze kronkels verplaatsen zich, maar soms blijft zo’n bocht lang op een plek liggen. Als dat gebeurt, dan hebben we heel lang met hetzelfde weer te maken. Daardoor is het in Nederland al een tijd lang wisselvallig en vrij koel en heeft Griekenland met extreme hitte te maken.

Wordt het weer in de toekomst nog extremer?

Door klimaatverandering krijgen we in de toekomst vaker te maken met extreem weer. Dat komt doordat kronkels in de straalstroom langer op een bepaalde plek blijven liggen. Daardoor krijgen we langere periodes met hetzelfde weer, bijvoorbeeld langdurige droogte of hitte. Ook zullen er zwaardere plensbuien zijn. Door die hevige buien is zonder maatregelen vaker kans op wateroverlast of overstromingen.

De afgelopen jaren hebben we al een voorproefje gekregen van wat ons mogelijk te wachten staat. Met 40,7 graden werd in juli 2019 ons nationale hitterecord, dat al bijna 75 jaar stond, met maar liefst 2 graden gebroken. In diezelfde tijd is Nederland gemiddeld ruim een graad opgewarmd. Precies hetzelfde zagen we in Frankrijk, België, Duitsland en laatst nog in Canada gebeuren.

Moeten we ons zorgen maken?

Ook in Nederland zal het in de toekomst dus vaker extreem weer zijn. Dat betekent dat we ons moeten voorbereiden op droogte, meer dagen met extreme hitte, meer wateroverlast en een toenemende kans op overstromingen. Warme periodes worden bovendien warmer en koude periodes juist minder koud. Gelukkig is het niet de hele tijd extreem weer, maar zijn er juist ook periodes met gematigder weer, zoals we dit jaar zien. Wel kunnen periodes met een bepaald weertype langer duren dan nu het geval is.

Of we ons zorgen moeten maken, hangt af van de maatregelen die worden genomen. Als we nu zouden stoppen met uitstoten van broeikasgassen, dan nemen de weersextremen de komende tientallen jaren nog wel toe, maar veel minder dan wanneer we op dezelfde voet verder zouden gaan. Daarom is het belangrijk om nu actie te ondernemen en niet te wachten tot het te laat is. Wetenschappers hebben zelfs becijferd dat het goedkoper is om nu wat aan klimaatverandering te doen, dan in de toekomst voor alle schade te betalen die erdoor wordt veroorzaakt.

Lees ook: Weer is van slag: sneeuw en vrieskou in Brazilië, extreme hitte in Griekenland

Hoofdfoto: Devin Hanegraaf

Yannick Damen

Yannick Damen

Meteoroloog

Weernieuws-onderwerpen

Kies een onderwerp om meer te weten te komen over het weer…

Nieuwsoverzicht

Weeronline nieuwsbrief

Ontvang wekelijks de leukste nieuwtjes en weetjes over het weer

email-black